Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy różne substancje mogą mieć taką samą strukturę krystaliczną?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum – zakres podstawowy i zakres rozszerzony;  uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między polimorfizmem a izomorfizmem;

• opisuje budowę kryształów izomorficznych i polimorficznych;

• proponuje związki, które mogą tworzyć struktury izomorficzne.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca zbiorowa;

• w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, np.: co to jest polimorfizm? Czy mogą podać przykład polimorfizmu, z którym spotykają się na co dzień?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z  uczniami ustala cele.

3. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia polimorfizmu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie dobierają się w pary. Nauczyciel rozdaje uczniom wcześniej przygotowane rysunki struktur krystalicznych – po jednym rysunku na parę. Uczniowie analizują rysunki, po czym podejmują decyzję i zajmują miejsca tak, aby po jednej stronie klasy byli ci, którzy mają struktury polimorficzne, a po drugiej stronie klasy ci ze strukturami izomorficznymi.

2. Analiza tekstu źródłowego zawartego w e‑materiale i skonfrontowanie swoich rysunków z nowo zdobytymi wiadomościami. Po zapoznaniu się z materiałem i analizie nauczyciel zadaje uczniom pytanie, czy wszystkie pary siedzą w odpowiednich miejscach na sali, które wybrali na samym początku, a może ktoś chce zmienić swoje miejsce i przejść do innej grupy? Chętni lub wskazani uczniowie uzasadniają swój wybór (ze strukturami polimorficznymi i izomorficznymi). Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

3. Uczniowie pracują w parach z z wykorzystaniem grafiki interaktywnej oraz wykonują zaproponowane ćwiczenia.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając różne pytania, np.: jak nazywany jest inaczej polimorfizm? Jakie warunki w laboratorium muszą być spełnione, by uzyskać odmiany polimorficzne? Czym charakteryzują się kryształy izomorficzne? Czym charakteryzują się kryształy polimorficzne?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

W zeszycie podaj po dwa przykłady struktur izomorficznych i polimorficznych.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana na lekcji w celu zilustrowania, czym różnią się odmiany polimorficzne od izomorficznych. Uczniowie mogą ją wykorzystać przygotowując się do lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak nazywany jest inaczej polimorfizm?

• Jakie warunki w laboratorium muszą być spełnione, by uzyskać odmiany polimorficzne?

• Czym charakteryzują się kryształy izomorficzne?

• Czym charakteryzują się kryształy polimorficzne?

2. Przed zajęciami nauczyciel przygotowuje kartki z odmianami polimorficznymi i izomorficznymi: