SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zróżnicowanie poziomu rozwoju społecznego Polski

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III

Podstawa programowa

XV. Zróżnicowanie społeczno‑kulturowe Polski: regiony etnograficzne, poziom życia, zachowania prokreacyjne Polaków, zalety i wady życia na wsi i w mieście, cechy miast, zaangażowanie w działalność społeczną, preferencje wyborcze, partycypacja społeczna, ubóstwo, wykluczenie i solidarność społeczna.

Uczeń:

2) porównuje poziom życia ludności (w zakresie stanu środowiska, warunków mieszkaniowych, infrastruktury komunalnej, dostępu do kultury, oświaty i ochrony zdrowia) w wybranych regionach Polski.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia pojęcia rozwoju społecznego i postępu społecznego,

• porównuje poziom życia ludności w wybranych województwach,

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania poziomu rozwoju społecznego,

• opisuje pozycję polskich regionów ze względu na poziom rozwoju społecznego na tle całej Unii Europejskiej.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: rozmowa kierowana, dyskusja, analiza SWOT, metody operatywne (praca z filmem edukacyjnym, grafiką oraz tekstem i danymi statystycznymi)

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlas, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze

Raport dotyczący opieki medycznej: swaid.stat.gov.pl (dostęp 17.06.2021).

Raport dotyczący szkół: swaid.stat.gov.pl (dostęp 17.06.2021).

Sompolska‑Rzechuła A., Zróżnicowanie rozwoju społecznego w ujęciu przestrzennym, „Wiadomości Statystyczne” 2016, nr 1, s. 62–78.

Trwanie życia – tablice: stat.gov.pl (dostęp 17.06.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną dotyczącą jakości życia: co rozumiemy pod tym pojęciem? co składa się na wysoki poziom jakości życia? czy jest to związane z poziomem rozwoju gospodarczego?

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel wprowadza terminy: rozwój społeczny i postęp społeczny.

• Przypomnienie mierników rozwoju społecznego, w tym HDI (blok tekstowy e‑materiału); jak Polska w tym wskaźniku kształtuje się na tle innych krajów?

• Uczniowie dzielą się na grupy.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby w grupach zapoznali się z filmem edukacyjnym.

• Uczniowie wypisują z filmu informacje dotyczące zróżnicowania poziomu rozwoju społecznego regionów w Polsce oraz przyczyn tego zróżnicowania.

• Dyskusja na forum klasy o przyczynach zróżnicowania i sposobach jego zmniejszenia.

• Wprowadzenie wskaźnika LHDI; krótkie omówienie mapy w e‑materiale LHDI w Polsce w ujęciu powiatowym oraz wykresu słupkowego LHDI ogółem według województw.

• Nauczyciel zwraca uwagę na mapę zawartą w poleceniu 1. z części „Przeczytaj”; uczniowie analizują regionalny wskaźnik postępu społecznego UE (Polska na tle innych krajów UE).

• Nauczyciel rozdaje arkusze papieru i prosi, aby na podstawie analizy e‑materiału (blok tekstowy, grafika) uczniowie opracowali analizę SWOT dotyczącą zróżnicowania poziomu rozwoju społecznego w województwach Polski z uwzględnieniem podanych współczynników.

• Nauczyciel przypomina uczniom, na czym polega analiza SWOT (Jak jest obecnie? S – mocne strony; po ich określeniu uczniowie powinni się zastanowić, jak je wzmocnić; W – słabe strony: jak je zniwelować lub zmniejszyć. Jak będzie w przyszłości? O – szanse; określić czynniki pozytywne i zastanowić się, jak je wykorzystać do podniesienia poziomu rozwoju społecznego w Polsce; T – zagrożenia: określić czynniki negatywne i zastanowić się, jak im przeciwdziałać).

• Po zakończeniu analizy przedstawiciele poszczególnych grup referują wyniki pracy.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie mapy zawartej w poleceniu 1. (wskaźnik SPI EU) bloku tekstowego podsumowali pozycję polskich regionów ze względu na poziom rozwoju społecznego na tle całej Unii Europejskiej.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, mówią, co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

• Korzystając z map zawartych w grafice interaktywnej (e‑materiał), określ współczynnik skolaryzacji i liczby lekarzy w Twoim województwie. Jak te wskaźniki wyglądają w porównaniu z innymi województwami? Jak wpływają na jakość życia ludności?

• Przeanalizuj informacje zawarte w poleceniu 1. w części „Przeczytaj”. Wyjaśnij, dlaczego tworzy się coraz nowsze wskaźniki w celu pomiaru poziomu rozwoju społecznego.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny można wykorzystać w czasie lekcji dotyczących zróżnicowania jakości życia w wybranych regionach i krajach świata (zakres rozszerzony: XXII. 1, XXII. 7, XXII. 8). Film może być wykorzystany przez ucznia do samodzielnej nauki lub do utrwalenia wiadomości.