Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Zróżnicowanie poziomu rozwoju społecznego Polski
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III
Podstawa programowa
XV. Zróżnicowanie społeczno‑kulturowe Polski: regiony etnograficzne, poziom życia, zachowania prokreacyjne Polaków, zalety i wady życia na wsi i w mieście, cechy miast, zaangażowanie w działalność społeczną, preferencje wyborcze, partycypacja społeczna, ubóstwo, wykluczenie i solidarność społeczna.
Uczeń:
2) porównuje poziom życia ludności (w zakresie stanu środowiska, warunków mieszkaniowych, infrastruktury komunalnej, dostępu do kultury, oświaty i ochrony zdrowia) w wybranych regionach Polski.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
przedstawia pojęcia rozwoju społecznego i postępu społecznego,
porównuje poziom życia ludności w wybranych województwach,
wyjaśnia przyczyny zróżnicowania poziomu rozwoju społecznego,
opisuje pozycję polskich regionów ze względu na poziom rozwoju społecznego na tle całej Unii Europejskiej.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: rozmowa kierowana, dyskusja, analiza SWOT, metody operatywne (praca z filmem edukacyjnym, grafiką oraz tekstem i danymi statystycznymi)
Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlas, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze
Raport dotyczący opieki medycznej: swaid.stat.gov.pl (dostęp 17.06.2021).
Raport dotyczący szkół: swaid.stat.gov.pl (dostęp 17.06.2021).
Sompolska‑Rzechuła A., Zróżnicowanie rozwoju społecznego w ujęciu przestrzennym, „Wiadomości Statystyczne” 2016, nr 1, s. 62–78.
Trwanie życia – tablice: stat.gov.pl (dostęp 17.06.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną dotyczącą jakości życia: co rozumiemy pod tym pojęciem? co składa się na wysoki poziom jakości życia? czy jest to związane z poziomem rozwoju gospodarczego?
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel wprowadza terminy: rozwój społeczny i postęp społeczny.
Przypomnienie mierników rozwoju społecznego, w tym HDI (blok tekstowy e‑materiału); jak Polska w tym wskaźniku kształtuje się na tle innych krajów?
Uczniowie dzielą się na grupy.
Nauczyciel prosi uczniów, aby w grupach zapoznali się z filmem edukacyjnym.
Uczniowie wypisują z filmu informacje dotyczące zróżnicowania poziomu rozwoju społecznego regionów w Polsce oraz przyczyn tego zróżnicowania.
Dyskusja na forum klasy o przyczynach zróżnicowania i sposobach jego zmniejszenia.
Wprowadzenie wskaźnika LHDI; krótkie omówienie mapy w e‑materiale LHDI w Polsce w ujęciu powiatowym oraz wykresu słupkowego LHDI ogółem według województw.
Nauczyciel zwraca uwagę na mapę zawartą w poleceniu 1. z części „Przeczytaj”; uczniowie analizują regionalny wskaźnik postępu społecznego UE (Polska na tle innych krajów UE).
Nauczyciel rozdaje arkusze papieru i prosi, aby na podstawie analizy e‑materiału (blok tekstowy, grafika) uczniowie opracowali analizę SWOT dotyczącą zróżnicowania poziomu rozwoju społecznego w województwach Polski z uwzględnieniem podanych współczynników.
Nauczyciel przypomina uczniom, na czym polega analiza SWOT (Jak jest obecnie? S – mocne strony; po ich określeniu uczniowie powinni się zastanowić, jak je wzmocnić; W – słabe strony: jak je zniwelować lub zmniejszyć. Jak będzie w przyszłości? O – szanse; określić czynniki pozytywne i zastanowić się, jak je wykorzystać do podniesienia poziomu rozwoju społecznego w Polsce; T – zagrożenia: określić czynniki negatywne i zastanowić się, jak im przeciwdziałać).
Po zakończeniu analizy przedstawiciele poszczególnych grup referują wyniki pracy.
Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie mapy zawartej w poleceniu 1. (wskaźnik SPI EU) bloku tekstowego podsumowali pozycję polskich regionów ze względu na poziom rozwoju społecznego na tle całej Unii Europejskiej.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, mówią, co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.
Praca domowa
Korzystając z map zawartych w grafice interaktywnej (e‑materiał), określ współczynnik skolaryzacji i liczby lekarzy w Twoim województwie. Jak te wskaźniki wyglądają w porównaniu z innymi województwami? Jak wpływają na jakość życia ludności?
Przeanalizuj informacje zawarte w poleceniu 1. w części „Przeczytaj”. Wyjaśnij, dlaczego tworzy się coraz nowsze wskaźniki w celu pomiaru poziomu rozwoju społecznego.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny można wykorzystać w czasie lekcji dotyczących zróżnicowania jakości życia w wybranych regionach i krajach świata (zakres rozszerzony: XXII. 1, XXII. 7, XXII. 8). Film może być wykorzystany przez ucznia do samodzielnej nauki lub do utrwalenia wiadomości.