SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Różnice między rzekami stałymi, okresowymi i epizodycznymi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

IV. Hydrosfera: zasoby wód na Ziemi, morza, prądy morskie, sieć rzeczna, lodowce.

Uczeń:

4) wyjaśnia zróżnicowanie sieci rzecznej na Ziemi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa prawidłowości występowania wód powierzchniowych w poszczególnych strefach klimatycznych,

• wyjaśnia wpływ elementów klimatu na zasilanie wód powierzchniowych w poszczególnych strefach klimatycznych,

• udowodnia zależności pomiędzy wysokością opadów i parowania a zasilaniem i wielkością przepływu wody w rzekach i poziomem wód w jeziorach.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlas geograficzny, mapa stref klimatycznych świata, klimatogramy, wykresy przepływów rzek z różnych regionów świata, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.

Dane dotyczące rzek świata: compositerunoff.sr.unh.edu, [online], dostępny w internecie: https://www.compositerunoff.sr.unh.edu/ (dostęp 20.12.2021).

Górniak A., Kajak Z., Hydrobiologia, liminologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Przedstawienie celów lekcji.

• Przypomnienie informacji dotyczących czynników wpływających na przepływ wody w rzece i jego sezonową zmienność – pogadanka, pytania nauczyciela, odpowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna

• Podział uczniów na trzy grupy (liczebność grup określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest rozpoznanie typu rzeki na podstawie hydrogramów.

• Rozdanie uczniom wykresów prezentujących: średni miesięczny przepływ wybranych rzek, należących do różnych typów – rzek stałych, okresowych i epizodycznych; uczniowie nie znają nazw rzek ani strefy klimatycznej, w której rzeki występują.

• Kilkuminutowa dyskusja w grupach, podczas której uczniowie na podstawie otrzymanych hydrogramów określają typy rzek, strefę klimatyczną, identyfikują różnice.

• Prezentacja przy tablicy spostrzeżeń, wniosków – dyskusja z udziałem wszystkich uczniów, weryfikacja poprawności odpowiedzi przez nauczyciela.

• Podsumowanie mające na celu wskazanie różnic między poszczególnymi typami rzek.

• Sporządzenie w zeszycie notatki zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji grafiki interaktywnej.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

• Praca pisemna na temat: „Czy globalne zmiany klimatu mogą wpłynąć na rozmieszczenie rzek stałych, okresowych i epizodycznych na Ziemi?”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zawarta w e‑materiale grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas lekcji dotyczących różnych zagadnień hydrologicznych, np. cyklu hydrologicznego, bilansu wodnego, rozmieszczenia wód powierzchniowych na Ziemi, ustrojów rzecznych itp. (zakres podstawowy: IV. 1; zakres rozszerzony: IV. 4). Znajdzie zastosowanie także podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery.