Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Cesarstwo wschodnie. Osiągnięcia kultury bizantyjskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje zasięg terytorialny Bizancjum;

• przedstawia cechy sztuki i kultury bizantyjskiej, z uwzględnieniem architektury oraz malarstwa;

• wyjaśnia znaczenie Bizancjum dla przekazania średniowiecznej Europie tradycji antycznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Cesarstwo wschodnie. Osiągnięcia kultury bizantyjskiej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Schemat” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz dodatkowych źródeł. Nauczyciel może rozdzielić między uczniów poszczególne zagadnienia, np. odrębne prezentacje będą poświęcone sztuce, architekturze i prawodawstwu.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy tematu zajęć, ustalenie celów lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby zaproponował swoje skojarzenia z tematem lekcji. Może je zapisać na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca im, aby zaprezentowali swoje prace przed resztą klasy (według ustalonej wcześniej kolejności albo losowo). Po prezentacjach uczniowie krótko o nich dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

2. Praca z pierwszym multimedium („Schemat”). Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie treść tekstów źródłowych, a następnie w parach wykonali polecenie 2: przeanalizowali ilustrację przedstawiającą świątynię Hagia Sophia oraz wskazali zdania prawdziwe i fałszywe. Po ustalonym czasie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z nagraniem. Klasa dzieli się na czteroosobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń 2 i 3 – analizuje stosunek mieszkańcy Bizancjum do dziedzictwa tradycji antycznej. Następnie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli, pracując w dotychczasowych grupach. Każdy zespół na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Osiągnięcia kultury bizantyjskiej” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Schemat”.

2. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

R. Michałowski, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2009.

R. Browning, Cesarstwo bizantyńskie, tłum. G. Żurek, Warszawa 1997.

K. Zakrzewski, Bizancjum w średniowieczu, Kraków 1995.

H.W. Haussig, Historia kultury bizantyńskiej, tłum. T. Zabłudowski, Warszawa 1980.

J. Durand, Sztuka średniowiecza z serii Klasycy sztuki, tłum. P. Wrzosek, wyd. Rzeczpospolita i HPS, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne:

Schemat oraz film mogą być wykorzystane do przygotowania się uczniów do lekcji podsumowującej wiedzę o Bizancjum.