Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Mechanizmy działania wybranych mutagenów

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz mechanizmy działania wybranych mutagenów.

• Wykażesz związek między działaniem czynników mutagennych a występowaniem chorób.

• Opiszesz różne możliwe efekty działania poszczególnych czynników mutagennych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• tekturowe pudełko z otworem („urna”).

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Mechanizmy działania wybranych mutagenów”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią zawartą w sekcji „Przeczytaj” i przygotowują pytania, jakie można by było zadać w kontekście tematu zajęć.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu – praca z filmem pt. „Mechanizmy działania wybranych mutagenów”. Uczniowie zapoznają się z filmem udostępnionym przez nauczyciela i tworzą notatkę podsumowującą wiadomości w materiale. Następnie rozwiązują polecenia nr 1 i 2: wyjaśniają, jak działa kolchicyna, oraz omawiają mechanizmy działania mutagenów chemicznych.

Faza realizacyjna:

1. Praca z e‑materiałem. Uczniowie na podstawie tekstu w sekcji „Przeczytaj” oraz wiadomości zawartych w filmie zapisują na kartkach minimum pięć pytań dotyczących tematu lekcji. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 4 (w którym mają za zadanie połączyć w pary czynniki mutagenne z efektami, jakie wywołują) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie określić, jaki czynnik mutagenny mógł przyczynić się do powstania mutacji przedstawionej na schemacie i jakie jest źródło tego mutagenu), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 5).

2. Nauczyciel zadaje pytanie w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Czym różnią się efekty działania poszczególnych czynników mutagennych?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 3 oraz 6 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z filmem, aby przygotować się do późniejszej pracy.