Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Strefowość na Ziemi – ujęcie kompleksowe – powtórzenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV
Podstawa programowa
XVII. Strefowość środowiska przyrodniczego na Ziemi: strefowość zjawisk przyrodniczych, specyfika środowiska przyrodniczego w strefach równikowej, zwrotnikowych, podzwrotnikowych, umiarkowanych i polarnych, współzależność elementów środowiska przyrodniczego, astrefowe czynniki przyrodnicze modyfikujące zjawiska strefowe.
Uczeń:
1) identyfikuje prawidłowości dotyczące zróżnicowania środowiska przyrodniczego na Ziemi,
2) wyjaśnia strefowe występowanie zjawisk przyrodniczych,
3) przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego stref od równikowej do polarnych,
4) identyfikuje na przykładach współzależności elementów środowiska przyrodniczego w strefach od równikowej do polarnych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
określa prawidłowości dotyczące zróżnicowania środowiska przyrodniczego na Ziemi,
wyjaśnia przyczyny strefowego występowania zjawisk przyrodniczych na kuli ziemskiej,
charakteryzuje główne cechy środowiska przyrodniczego stref: równikowej, zwrotnikowej, podzwrotnikowej, umiarkowanej i polarnej,
określa współzależności między elementami środowiska przyrodniczego w poszczególnych strefach krajobrazowych.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa mentalna, metody operatywne (praca z mapą, tekstem e‑materiału, z multimedium)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, atlas, mapa fizyczna świata, arkusze papieru, pisaki, karteczki z nazwami stref (do losowania dla grup)
Materiały pomocnicze
Martyn D., Klimaty kuli ziemskiej, PWN, Warszawa 1985.
Lazar J., Gleboznawstwo z podstawami geologii, PWN, Warszawa 1977.
Podbielkowski Z., Państwa roślinne kuli ziemskiej, WSiP, Warszawa 1977.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Wprowadzenie do tematyki zajęć – poparta przykładami pogadanka dotycząca strefowości i astrefowości na Ziemi.
Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.
Faza realizacyjna
Uczniowie analizują mapę Strefy geograficzne zawartą w e‑materiale, zauważają podobieństwa (np. do przebiegu stref klimatycznych) oraz podają prawidłowości w ich rozmieszczeniu.
Uczniowie przypominają przyczyny występowania strefowości na Ziemi (e‑materiał).
Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup, uczniowie wybierają liderów grup.
Liderzy losują strefę do pracy w grupach (okołobiegunowa, umiarkowana, podzwrotnikowa, zwrotnikowa, równikowa).
Zadaniem uczniów jest opracowanie mapy myśli charakteryzującej główne cechy środowiska przyrodniczego strefy oraz przedstawiającej współzależności między elementami środowiska przyrodniczego w tej strefie.
Na początku pracy uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną, analizują zawarte tam informacje (zwłaszcza dotyczące opracowywanej strefy).
Podczas pracy uczniowie korzystają z e‑materiału, atlasu; nauczyciel może wspomagać uczniów.
Po zakończeniu pracy liderzy grup prezentują mapy myśli.
Po wszystkich prezentacjach następuje dyskusja dotycząca współzależności między elementami środowiska przyrodniczego.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.
Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel ocenia wykonanie ćwiczeń przez uczniów.
Przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Przedstaw współzależności między elementami środowiska przyrodniczego widoczne w okolicy Twojego miejsca zamieszkania wynikające ze strefowości.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcjach dotyczących strefowości klimatyczno‑glebowo‑roślinnej (zakres podstawowy: VI. 4). Można ją wykorzystać także na lekcji dotyczącej związków i zależności między poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego (zakres rozszerzony: XIII. 4, XIII. 6).