Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia 2022, Historia
Temat: Emigracja popowstaniowa i zsyłki w głąb Rosji
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wyjaśnia, czym była Wielka Emigracja i jakie były przyczyny opuszczania ojczyzny przez Polaków;
wskazuje państwa, do których Polacy emigrowali najchętniej, oraz inne, które ich przyjęły;
wymienia polskie organizacje, które powstały na emigracji;
omawia losy Polaków zsyłanych po powstaniu w głąb Rosji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Emigracja popowstaniowa i zsyłki w głąb Rosji”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentacje związane z Wielką Emigracją oraz zsyłkami popowstaniowymi w głąb Rosji. Nauczyciel rozdziela zagadnienia między uczniów:
1) przykłady znanych postaci polskiej kultury i nauki, które uczestniczyły w Wielkiej Emigracji;
2) losy uczestników powstania zsyłanych do Rosji.
Uczniowie opracowują zagadnienia na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmu, a także własnych źródeł.
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia planowany przebieg lekcji.
Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać pytania na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel prosi wybraną osobę, aby krótko opisała genezę Wielkiej Emigracji oraz najważniejsze ośrodki emigracyjne. W razie potrzeby uzupełnia jej wypowiedź o istotne fakty.
Prowadzący przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom, aby zaprezentowały swoje prace przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, mogą zadawać pytania lub dodawać informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.
Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z mapą, a następnie indywidualnie wykonują polecenie 2: wymieniają państwa, do których udawali się Polacy. Wylosowana lub wskazana osoba prezentuje odpowiedź, pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Następnie uczniowie opisują źródła utrzymania emigrantów (polecenie 3).
Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje film. Tym razem uczniowie pracując w grupach czteroosobowych, przygotowują odpowiedzi na polecenie 3. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Emigracja popowstaniowa i zsyłki w głąb Rosji” i inicjuje krótką rozmowę podsumowującą zajęcia. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.
Na koniec nauczyciel ocenia przedstawione prezentacje, omawia również pracę uczniów podczas lekcji.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia nr 2, 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
S. Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, PWN 1996.
A. Leszczyński, Ludowa historia Polski, Wydawnictwo W.A.B. 2021.
J. Zdrada, Wielka Emigracja po Powstaniu Listopadowym, Warszawa 1987.
Europa i świat w epoce restauracji, romantyzmu i rewolucji, 1815–1849, t. 2, red. J. Zajewski, Warszawa 1991.
Wskazówki metodyczne:
Informacje z mapy oraz filmu mogą być wykorzystane do przygotowania się uczniów do lekcji powtórkowej albo w lekcjach omawiających polskie powstania w XIX w.