Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Emigracja popowstaniowa i zsyłki w głąb Rosji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym była Wielka Emigracja i jakie były przyczyny opuszczania ojczyzny przez Polaków;

• wskazuje państwa, do których Polacy emigrowali najchętniej, oraz inne, które ich przyjęły;

• wymienia polskie organizacje, które powstały na emigracji;

• omawia losy Polaków zsyłanych po powstaniu w głąb Rosji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Emigracja popowstaniowa i zsyłki w głąb Rosji”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentacje związane z Wielką Emigracją oraz zsyłkami popowstaniowymi w głąb Rosji. Nauczyciel rozdziela zagadnienia między uczniów:

• 1) przykłady znanych postaci polskiej kultury i nauki, które uczestniczyły w Wielkiej Emigracji;

• 2) losy uczestników powstania zsyłanych do Rosji.

Uczniowie opracowują zagadnienia na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmu, a także własnych źródeł.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać pytania na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi wybraną osobę, aby krótko opisała genezę Wielkiej Emigracji oraz najważniejsze ośrodki emigracyjne. W razie potrzeby uzupełnia jej wypowiedź o istotne fakty.

2. Prowadzący przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom, aby zaprezentowały swoje prace przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, mogą zadawać pytania lub dodawać informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

3. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z mapą, a następnie indywidualnie wykonują polecenie 2: wymieniają państwa, do których udawali się Polacy. Wylosowana lub wskazana osoba prezentuje odpowiedź, pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Następnie uczniowie opisują źródła utrzymania emigrantów (polecenie 3).

4. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje film. Tym razem uczniowie pracując w grupach czteroosobowych, przygotowują odpowiedzi na polecenie 3. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Emigracja popowstaniowa i zsyłki w głąb Rosji” i inicjuje krótką rozmowę podsumowującą zajęcia. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na koniec nauczyciel ocenia przedstawione prezentacje, omawia również pracę uczniów podczas lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 2, 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

S. Kieniewicz, Historia Polski 1795–1918, PWN 1996.

A. Leszczyński, Ludowa historia Polski, Wydawnictwo W.A.B. 2021.

J. Zdrada, Wielka Emigracja po Powstaniu Listopadowym, Warszawa 1987.

Europa i świat w epoce restauracji, romantyzmu i rewolucji, 1815–1849, t. 2, red. J. Zajewski, Warszawa 1991.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z mapy oraz filmu mogą być wykorzystane do przygotowania się uczniów do lekcji powtórkowej albo w lekcjach omawiających polskie powstania w XIX w.