Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Zmiany społeczne w Polsce w okresie transformacji ustrojowej i problemy demograficzne cz. 2.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VI. Wybrane problemy polityki publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

3) przedstawia działania w celu ograniczenia bezrobocia i wykluczenia społecznego na przykładzie działalności urzędu pracy w swoim powiecie.

Zakres rozszerzony

I. Człowiek w społeczeństwie.

Uczeń:

5) wyjaśnia zjawisko alienacji oraz analizuje jego przyczyny i skutki;

6) analizuje poznawcze przyczyny stosowania stereotypów i związane z tym niebezpieczeństwa.

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

4) przedstawia strukturę warstwową współczesnego społeczeństwa polskiego;

6) porównuje skalę nierówności społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej i wybranym państwie, wyjaśniając związek między nierównościami społecznymi a nierównością szans życiowych;

7) charakteryzuje wybrany problem życia społecznego w Rzeczypospolitej Polskiej; rozważa różne możliwości jego rozwiązania;

9) charakteryzuje specyfikę procesów migracyjnych do Europy i wewnątrz Europy.

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących zmian społecznych w Polsce w okresie transformacji ustrojowej;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• zapoznaje się ze zmianami demograficznymi i w strukturze społecznej, jakie zaszły w Polsce po roku 1989;

• dokonuje analizy historycznych i współczesnych danych demograficznych;

• wykonuje symulację interaktywną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• mapa myśli;

• gra w statki;

• „odpowiadam za ciebie”;

• analiza tekstu literackiego.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Uczniowie wybierają osobę koordynującą pracę każdej z nich. Zadaniem grup jest przygotowanie 20 pytań na podstawie wszystkich dostępnych treści zawartych w e‑materiale do wyznaczonego tematu, mogą również przygotować wykresy, mapy, fragmenty tekstów źródłowych, ilustracje itp.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celu lekcji.

2. Uczniowie, tworząc mapę myśli, ustalają, jakie zmiany społeczne zaszły w Polsce w okresie transformacji ustrojowej.

3. Uczniowie siadają w klasie według podziału na grupy.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie otrzymują arkusze, na których narysowane są plansze o wymiarach 10 x 10, i markery. Nauczyciel wyjaśnia, że podczas lekcji uczniowie zagrają w statki. W razie konieczności wyjaśnia, na czym polega gra. (Na jednej planszy grupy rysują statki: 1 czteromasztowiec, dwa trzymasztowce, 3 dwumasztowce, cztery jednomasztowce. Każde pole, na którym jest zaznaczony statek, ukrywa pytanie. Druga plansza służy do zaznaczania pól przeciwnika).

2. Na tablicy narysowana jest tabela, na której nauczyciel zapisywać będzie punktację grup.

3. Grupy losują, która zada pytanie jako pierwsza. Jeśli osoba z danej grupy odpowie prawidłowo (może sama zgłosić się do udzielenia odpowiedzi lub zostanie wyznaczona przez osobę koordynującą), otrzymuje 2 pkt. Jeżeli ma problem z udzieleniem odpowiedzi, może wybrać sobie z grupy kolegę do pomocy (metoda „odpowiadam za ciebie”). Gdy zostanie udzielona odpowiedź, grupa otrzymuje 1 pkt. W przypadku braku odpowiedzi uzyskuje 0 pkt.

4. Gdy jedna z grup „zatopi” wszystkie statki przeciwnika, następuje podsumowanie punktowe lub skończy się limit czasu przeznaczony na grę – koniec lekcji.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przekazując informację zwrotną na temat pracy poszczególnych zespołów, oraz wyjaśnia wszelkie wątpliwości.

2. Grupa, która uzyska najwyższą liczbę punktów, otrzymuje oceny cząstkowe (nauczyciel przed pracą w grupach może przedstawić kryterium oceniania grup, wówczas wszyscy uczniowie i wszystkie grupy zostaną ocenione).

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń z sekcji Sprawdź się.

Utrwalenie powtarzanego materiału do sprawdzianu.

Podczas koordynowania pracy uczniów nauczyciel zauważy, która grupa lub uczniowie mają zaległości. Może wówczas zadać dodatkową pracę domową, aby klasa uzupełniła braki.

Materiały pomocnicze:

Ewa Zjawiona, Kształtowanie się rynku pracy w Polsce przed i po przekształceniach systemowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, europeana.eu.

GUS, Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 1990‑2020, stat.gov.pl, 24.04.2020 r.

Trudy życia w transformacji 1992‑2003, OBOP, Warszawa, wrzesień 2003 r.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie, na podstawie zasobów multimedium, mogą przygotować projekt na temat zmian społecznych w Polsce w okresie transformacji ustrojowej i problemów demograficznych w formie prezentacji multimedialnej lub egzemplarza „gazety”.