Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie związki miedzi mają znaczenie praktyczne?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia zastosowania związków miedzi;

• wymienia związki miedzi o znaczeniu praktycznym;

• przeprowadza doświadczenie na próbę Trommera.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• doświadczenie chemiczne;

• ćwiczenia uczniowskie;

• grafika interaktywna;

• quiz;

• okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/smartfony/tablety z dostępem do Internetu;

• podręczniki tradycyjne;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów czym jest grynszpan? Co ma wspólnego z zielonymi dachami? Następnie wyjaśnia uczniom, że historycznie ten związek stosowany był jako środek grzybobójczy i jest on składnikiem patyny pokrywającej dachy miedziane.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Uczniowie starają się udzielić odpowiedzi na pytanie: Jakie są zastosowania związków miedzi?

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z treściami zawartymi w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”.

2. Następnie w celu utrwalenia wiedzy uczniów nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i przeprowadza wśród nich quiz odnośnie do treści zawartych w e‑materiale. Każda odpowiedź jest punktowana za 1 pkt. Grupa zwycięska będzie mogła przeprowadzić w formie pokazu doświadczenie na próbę Trommera wg instrukcji opisanej w treści e‑materiału. Przykładowe pytania do quizu:

• Jaki związek miedzi stanowi popularny fungicyd?

• Czy siarczan($\text{VI}$) miedzi($\text{II}$) stosowany do oprysku drzew zaatakowanych grzybem, może być przechowywany w stalowych beczkach?

• Czy tlenek miedzi($\text{II}$) stosowany jest w próbie Trommera?

• Jakie właściwości ukazywane są w wyniku próby Benedicta?

• Czy wodorotlenek miedzi($\text{II}$) stosowany jest w próbie Fehlinga?

• Podaj cztery przykłady związków chemicznych, jakie można odróżnić przy zastosowaniu próby Fehlinga, Trommera, Benedicta.

• Jak sprawdzić, czy banan dojrzał?

• Czy cukier spożywczy daje pozytywny wynik próby Trommera?

• Jaki związek stosuje się w technice EPR?

• Co to jest słodzenie ropy naftowej i jaki związek miedzi jest do tego przydatny?

3. Grupa, która uzyskała najwięcej punktów podczas quizu przeprowadza doświadczenie chemiczne z próbą Trommera wg instrukcji opisanej w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”.

4. Nauczyciel odsyła uczniów do grafiki interaktywnej. Uczniowie w parach zapoznają się z poleceniem i wykonują zawarte w medium ćwiczenia.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.
2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zaskoczyło mnie, to że...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Nauczyciel prosi uczniów o opisanie czterech różnych doświadczeń pokazujących, jak cztery wymienione w treści e‑materiału próby ukazujące właściwości redukujące cukrów różnią się między sobą.
2. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów jako notatka do samodzielnej nauki. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Doświadczenie chemiczne: „Próba Trommera”

• Szkło i sprzęt laboratoryjny: Probówki, statyw do probówek, łapa do probówek, palnik, zapałki/zapalniczka, łyżeczka, łaźnia wodna.

• Odczynniki chemiczne: woda destylowana, glukoza, sok z winogron, siarczan($\text{VI}$) miedzi($\text{II}$), wodorotlenek sodu.

• Instrukcja wykonania – opisana w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”.

2. Karty charakterystyk substancji.