Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Ziemie polskie przed przybyciem Słowian

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, kim były hominidy i wybrani przodkowie człowieka rozumnego według teorii Darwina;

• opisuje ludy, które zamieszkiwały ziemie polskie przed przybyciem Słowian, oraz prawdopodobne okresy ich przebywania na tych ziemiach;

• wymienia, które wykopaliska są dowodem na przebywanie ludów omawianych na lekcji na obszarze dzisiejszej Polski;

• przeanalizuje, czy ludy, które zamieszkiwały ziemie polskie przed przybyciem Słowian, miały swój wkład w rozwój cywilizacji na ziemiach polskich.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Ziemie polskie przed przybyciem Słowian”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 3 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć, ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję wokół tematu lekcji, przedstawiając i uzasadniając swoje stanowisko.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 1: „Przeanalizuj poniższą linię chronologiczną. Zastanów się, czy znasz inne poglądy archeologów i historyków, których nie uwzględniono na linii chronologicznej, dotyczące mieszkańców (osadnictwa) ziem polskich przed przybyciem Słowian. Oceń, czy wszyscy mieszkańcy ziem polskich do czasu przybycia Słowian zostawili swój ślad w przyszłej historii Polski.”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel czyta polecenie 2: „Uzupełnij linię chronologiczną o informacje o ludach, które nie zostały umieszczone na osi czasu, a o których jest mowa w treści lekcji, oraz przedziały czasowe, w których ludy te przebywały na ziemiach polskich. „ i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1 i 2. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr 4, 5 i 6, które zostały wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

3. Chętny lub wybrany przez nauczyciela uczeń opowiada, czego nauczył się podczas tej lekcji. Nauczyciela poleca uczniowi, aby dokończył zdanie „Podczas dzisiejszej lekcji dowiedziałem/łam się, że...” oraz rozwinął swoją wypowiedź.

Praca domowa:

1. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

2. Zaproponuj inne materiały źródłowe do tematu lekcji „Ziemie polskie przed przybyciem Słowian”.

Materiały pomocnicze:

• Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Indoeuropejczycy - Celtowie. T. 12. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006.

• A. Kokowski, Starożytna Polska, Warszawa 2005.

• K. J. Paczesny, Lugiowie i Wandalowie a ziemie polskie w starożytności, Warszawa 2014.

• Encyklopedia historii świata, t. I, Prehistoria, pod red. J.K. Kozłowski, Kraków 1999.

• J. Ostoja‑Zagórska, Polska w starożytności, Poznań 1998.

• J. F. Gąssowski, Kultura pradziejowa na ziemiach Polski, 1985.

• J. Strzelczyk, Goci: Rzeczywistość i legenda.

Wskazówki metodyczne:

• Informacje z sekcji „Linia chronologiczna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.