SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Monika Piechowicz‑Kruk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wskaźnik gęstości zaludnienia Polski i jego regionalne zróżnicowanie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna. Uczeń:

1. formułuje twierdzenia o prawidłowościach w zakresie rozmieszczenia ludności i wyjaśnia przyczyny jego zróżnicowania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje i oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia,

• charakteryzuje główne prawidłowości przestrzennego rozkładu gęstości zaludnienia w Polsce,

• wskazuje regiony w Polsce o dużej i małej gęstości zaludnienia oraz wymienia przyczyny takiego zróżnicowania,

• porównuje wskaźnik gęstości zaludnienia w Polsce i w innych krajach europejskich,

• ocenia skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Polsce.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: metoda „burzy mózgów”, miniwykład, pogadanka, grafika interaktywna, metoda „JIGSAW”, czyli uczenie się we współpracy, metoda „analizy pola sił”

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, plenum

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy lub tablety, podręcznik, atlas geograficzny, mapa Polski

Materiały pomocnicze

Dane statystyczne opublikowane na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel zapisuje lub wyświetla definicję gęstości zaludnienia z e‑materiału. Po krótkim wprowadzeniu dzieli uczniów na pary. Każda para uczniów otrzymuję kartkę A4, którą dzieli na trzy kolumny, i wypisuje:

  • czynniki wpływające na gęstość zaludnienia,

  • skutki dużego odpływu ludności,

  • skutki dużego przypływu ludności.

• Każda para, odwołując się do już posiadanej wiedzy i doświadczeń, sporządza notatki. Następnie na plenum nauczyciel prosi uczniów, aby podali wypisane przez siebie czynniki wpływające na gęstość zaludnienia. Zapisują je na tablicy.

• Uczniowie zapoznają się z treścią wstępu do e‑materiału, omawiają z nauczycielem dotychczasowe zapisy i uzupełniają informacje.

• Po pogadance nauczyciel podsumowuje zebrane informacje i przedstawia temat lekcji.

Faza realizacyjna

• Uczniowie zapoznają się z tekstem bloku „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup, które pracują zgodnie z zasadami metody Jigsaw. Każda grupa analizuje jeden z czterech tematów, który wcześniej wylosowała:

  1. rozmieszczenie ludności w Polsce ze względu na ukształtowanie terenu;

  2. rozmieszczenie ludności w Polsce ze względu na występowanie surowców mineralnych;

  3. rozmieszczenie ludności w Polsce ze względu na czynniki historyczne;

  4. rozmieszczenie ludności ze względu na czynniki rozwojowe (np. stopień rozwoju przemysłu, infrastruktura drogowa, rynek pracy);

  5. rozmieszczenie ludności ze względu na czynniki społeczne i ekonomiczne (np. jakość życia, wysokość zarobków itd.);

  6. plusy i minusy słabo i gęsto zaludnionych obszarów.

• Następnie grupy przedstawiają swoje tematy na plakatach A3 i omawiają zawarte w nich informacje na podstawie treści bloku tematycznego. Następnie uczniowie konfrontują treści poznane w innych grupach. Każdy uczeń powinien mieć możliwość omówienia tematu swojej grupy. Potem nauczyciel podsumowuje na plenum zebrane informacje w formie miniwykładu.

• Na plenum uczniowie zapoznają się z treściami grafiki interaktywnej. Uczniowie dobierają się w pary i – stosując metodę „analizy pola sił” – rozpisują na kartce A4 siły pobudzające przyrost liczby ludności i siły ograniczające przyrost liczby ludności w Polsce. Nauczyciel podsumowuje zebrane informacje w formie miniwykładu.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału. Uczniowie wykonują ćwiczenia z e‑materiału.

• Omówienie wyników ćwiczeń. Nauczyciel pyta o to, co było dla uczniów nowe lub trudne. Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami.

Praca domowa

• Sprawdź w źródłach gęstość zaludnienia wybranego przez siebie powiatu. Określ, czy jest duża czy mała w skali kraju i czym jest to spowodowane. Uzasadnij swoją wypowiedź.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w ramach podsumowania zajęć oraz podczas innych lekcji dotyczących demografii Polski.