Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyczyny i skutki degradacji gleb w Polsce.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres podstawowy:
XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego.

Uczeń:

10) dokonuje analizy stanu środowiska w Polsce i własnym regionie oraz przedstawia wnioski z niej wynikające, korzystając z danych statystycznych i aplikacji GIS.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia różne rodzaje degradacji i ich przyczyny,

• ocenia stopień zagrożenia degradacją gleb w Polsce,

• omawia regionalne zróżnicowanie erozji gleb w Polsce,

• charakteryzuje skutki degradacji gleb.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, drzewo decyzyjne, metody operatywne (analiza tekstu, schematów, mapy, praca z prezentacją multimedialną)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca grupowa, praca na forum

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlasy, mapa fizyczna Polski

Materiały pomocnicze

M. Klimaszewski – Geomorfologia, PWN Warszawa 1978.

J. Lazar – Gleboznawstwo z podstawami geologii, PWN Warszawa 1977.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne.

• Pogadanka na temat znaczenia gleb w przyrodzie i gospodarce człowieka.

• Czy działalność człowieka pozytywnie wpływa na gleby? – dyskusja z udziałem uczniów.

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nawiązując do dyskusji we wstępnej części lekcji, nauczyciel prosi, aby uczniowie wyjaśnili termin: degradacja gleb (nauczyciel uzupełnia wiadomości o różne rodzaje degradacji gleb – może nastąpić miniwykład lub dyskusja z wykorzystaniem schematu zawartego w tekście e‑materiału Rodzaje degradacji).

• Burza mózgów – uczniowie, pracując w parach, podają jak najwięcej przyczyn wpływających na degradację gleb. Podział wymienionych przyczyn na naturalne i antropogeniczne zostaje zapisany na tablicy.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na grupy (4 lub 6 grup); połowa grup ma przedyskutować tekst e‑materiału dotyczący naturalnych przyczyn degradacji gleb, druga połowa – przyczyn antropogenicznych. Uczniowie mają wypisać przyczyny należące do danej grupy i krótko je scharakteryzować. Za pomocą aplikacji GIS (google maps, GeoPortal itp.) uczniowie szukają miejsc występowania zdegradowanych gleb, wskazują je podczas dyskusji.

• Uczniowie dzielą się informacjami – najpierw charakteryzują degradację gleb z przyczyn naturalnych (uczniowie z różnych grup uzupełniają się), następnie z przyczyn antropogenicznych – uczniowie wskazują na mapie Polski regiony o dominacji omawianych przyczyn.

• Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru (w tych samych grupach, co poprzednio) i prosi o rozważenie problemu: czy należy chronić gleby w Polsce przed naturalną degradacją?.

• Uczniowie tworzą drzewo decyzyjne – rysują schemat, w pniu drzewa wpisują problem, podają możliwe rozwiązania, pozytywne i negatywne skutki każdego z rozwiązań, wyciągają wnioski z analizy problemu.

• Drzewa decyzyjne są prezentowane na forum klasy. Po ich przedstawieniu następuje dyskusja (zwłaszcza potrzebna, jeżeli uczniowie wyciągnęli różne wnioski) na temat: czy człowiekowi uda się ochronić gleby przed degradacją? (przypomnienie terminu: regradacja gleb).

Faza podsumowująca

• Powtórzenie i utrwalenie materiału przy pomocy ćwiczeń znajdujących się w e‑materiale – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia.

• Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów i ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy…

Praca domowa

• Zapoznaj się z prezentacją multimedialną zawartą w e‑materiale. Przedstaw przyczyny degradacji gleb występujące w okolicy twojego miejsca zamieszkania.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• prezentację multimedialną można wykorzystać na lekcjach z zakresu podstawowego (dział XIII Człowiek a środowisko geograficzne), dotyczących np. współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi (XIII. 10);

• prezentację multimedialną można wykorzystać również na lekcjach z zakresu rozszerzonego (dział XVIII Problemy środowiskowe współczesnego świata), dotyczących np. wyjaśniania powstawania geozagrożeń (XVIII. 1).