SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Jak długo żyjemy?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa III

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna. Uczeń:

2) analizuje strukturę demograficzną ludności Polski na podstawie danych liczbowych oraz piramidy wieku i płci.

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Uczeń:

• określa średnią długość trwania życia kobiet i mężczyzn w Polsce oraz charakteryzuje dynamikę zmian wartości tego wskaźnika,

• wyjaśnia przyczyny zwiększania się średniej długości trwania życia,

• porównuje średnią długość trwania życia kobiet i mężczyzn w Polsce oraz w innych krajach Unii Europejskiej,

• objaśnia przyczyny występowania skrajnych wartości średniej długości trwania życia mieszkańców państw Unii Europejskiej.

Strategie: konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub/i tablety z dostępem do internetu), atlas geograficzny, zeszyt przedmiotowy

Bibliografia

• Bojar W., Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce i jego determinanty, Acta Universitatis Lodziensis Folia Oceconomica 4(315), 2015, s. 19—27.

• Fierla I., Geografia gospodarcza Polski, PWE, Warszawa 2004.

• Kaczmarek T., Koralewski T., Matykowski R., Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XII. Ludność świata, Wyd. Kurpisz, Poznań 1999.

• Nocko A., Zróżnicowanie długości życia w zależności od płci i wykształcenia, Wiadomości Statystyczne, Rok LXII, 8 (675), 2017, 41—52.

Netografia (dostęp: 18.10.2019)

Dane statystyczne:

• data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.LE00.IN?locations=JP‑IS‑AU‑1W‑CF&most_recent_value_desc=false

• ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_03_10/default/table?lang=en

• ec.europa.eu/eurostat/web/products‑datasets/product?code=sdg_03_10

• ec.europa.eu/eurostat/web/products‑eurostat‑news/-/DDN‑20190725‑1

• stat.gov.pl/obszary‑tematyczne/ludnosc/trwanie‑zycia/trwanie‑zycia‑tablice,1,1.html

• oecd‑ilibrary.org/social‑issues‑migration‑health/trends‑in‑life‑expectancy‑in‑eu‑and‑other‑oecd‑countries_223159ab‑en.

PRZEBIEG LEKCJI

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat struktury wieku ludności Polski.

• Przedstawienie celów lekcji.

• Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat zmian przeciętnej długości trwania życia w Polsce. Zadaje uczniom pytanie: czy długość życia w Polsce rośnie, maleje czy jest na stałym poziomie?. Następuje burza mózgów. Uczniowie zgłaszają swoje pomysły. Po skończonym zadaniu nauczyciel wyświetla na tablicy wstęp do e‑materiału oraz ocenia poprawność odpowiedzi uczniów, prowadząc krótką pogadankę.

• Następnie nauczyciel zadaje kolejne pytania: jak można zdefiniować przeciętną długość trwania życia?, jak wygląda wartość tego parametru w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej?, czy (a jeśli tak, to jakie) istnieją różnice w wartościach tego parametru w odniesieniu do kobiet i mężczyzn?.
  Rozpoczyna się dyskusja, chętni uczniowie zabierają głos. Ich przypuszczenia weryfikuje nauczyciel, posługując się na przykład wyświetleniem pierwszego rozdziału bloku głównego e‑materiału.

• W następnej kolejności prosi uczniów o wykonanie Polecenia 1. z e‑materiału. W tym celu wyświetla je na tablicy multimedialnej. Uczniowie wykonują to zadanie w parach, po czym chętni dzielą się swoimi odpowiedziami, a pozostali dyskutują nad ich poprawnością.

• W kolejnej części lekcji nauczyciel rozpoczyna pogadankę na temat przyczyn zmian i zróżnicowania według płci przeciętnej długości życia w Polsce. Pogadanka przekształca się w dyskusję, w której aktywny udział biorą uczniowie. Po zebraniu pomysłów nauczyciel podsumowuje ten etap lekcji, prezentując podrozdział e‑materiału pt. Przyczyny zróżnicowania długości życia.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów o otworzenie atlasów geograficznych na stronie, na której znajduje się mapa Polski obrazująca zróżnicowanie średniej długości trwania życia w układzie województw. Jeżeli uczniowie mają dostęp do tabletów (komputerów) z internetem, mogą oni pobrać (na przykład ze strony BDL GUS) aktualne dane, a następnie wykonać kartogramy w programie GIS (na przykład QGIS).

• Po tym zadaniu nauczyciel prosi o wykonanie w parach Polecenia 2. z e‑materiału. Dotyczy ono zarówno wykresu w bloku głównym, jak i map (wykonanych samodzielnie lub zamieszczonych w atlasie). W następnej kolejności chętni uczniowie zgłaszają swoje odpowiedzi na po polecenie. Mogą utworzyć oni na tablicy mapę myśli. Nad poprawnym merytorycznie przebiegiem zadania czuwa nauczyciel.

• Następnie nauczyciel odtwarza na tablicy interaktywnej audiobook. Prosi on, żeby uczniowie podczas jego odsłuchiwania zapisywali w zeszytach odpowiedzi na polecenie. Po zakończonym zadaniu następuje dyskusja i weryfikacja przez nauczyciela udzielonych odpowiedzi.

• W kolejnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka wybranych zadań. Ewentualnie mogą oni wykonywać je na tabletach.

• Nauczyciel prosi uczniów o informację zwrotną, co im się najbardziej podobało oraz co zapamiętali z dzisiejszej lekcji.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

• Zadanie pracy domowej w postaci dokończenia ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Ponadto nauczyciel prosi uczniów o wykonanie w zeszycie tabeli, w której znajdą się informację na temat kilku najdłużej żyjących osób w Polsce (zarówno żywych, jak i zmarłych) z adnotacją o liczbie lat, którą te osoby przeżyły. Podobną tabelę tworzą oni dla najdłużej żyjących osób na świecie. Następnie pod tabelami wypisują wnioski z analizy.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Nauczyciel może odtworzyć audiobook na tablicy interaktywnej lub poprosić uczniów o zapoznanie się z nim na tabletach/komputerach. Może on zostać przeanalizowany zarówno w fazie realizacyjnej lekcji, jak i w domu – jako praca domowa. Wówczas nauczyciel prosi o zapisanie odpowiedzi na polecenie w zeszytach.