Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Kurs logiki: lekcja 8. Wartość logiczna zdania a jego sensowność

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zrozumiesz, czym są zdania bezsensowne z punktu widzenia logiki.

• Poćwiczysz odróżnianie sensowności zdań od ich wartości logicznej.

• Poćwiczysz rozpoznawanie sensu poszczególnych stwierdzeń.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozumie, czym są zdania bezsensowne z punktu widzenia logiki;

• rozróżna sensowność zdań od ich wartości logicznej;

• rozpoznaje sens poszczególnych twierdzeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie poproszeni przez nauczyciela o uzupełnienie zdania To, czy jakaś wypowiedź ma sens zależy przede wszystkim od…

Faza wprowadzająca:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Wybrani uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy domowej. Nauczyciel komentuje usłyszane wypowiedzi starając się zwrócić uwagę na różnicę między potocznym znaczeniem pojęcia sensu a tym, jakie jest stosowane w logice.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zakrycie oczu. Następnie informuje ich, że za chwilę zobaczą na tablicy wyświetlone pewne zdanie. Ich zadaniem będzie przeczytanie tego zdania i wychwycenie pierwszej reakcji, jaką mają na to zdanie. Następnie mają zapisać swoją reakcję na kartce (czytelnie) w dwóch trzech zdaniach i nikomu tej kartki nie pokazywać. Uczniowie odsłaniają oczy i czytają zdanie:
   Jeżeli ten struś jest ptakiem i nie umie latać, to z tego wynika, że niektóre ptaki nie umieją latać.
   Nauczyciel zbiera kartki nie czytając ich.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom zebrane wcześniej kartki. Prosi wybranych uczniów o przeczytanie, co na nich znaleźli. Następnie razem, w trybie rozmowy kierowanej, rozważają na ile zapisane na kartkach reakcje odnosiły się do treści wypowiedzi. W trakcie rozmowy nauczyciel upewni się, czy uczniowie dobrze zrozumieli najważniejsze rozróżnienia wprowadzone w e‑materiale.

4. Podsumowanie lekcji i praca domowa: Uczniowie proszeni są o sformułowanie kikuzdaniowej wypowiedzi na temat tego, czy sens stwierdzenia jest kategorią stopniowalną.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

• Dlaczego filozofia? Filozofia a świat współczesny, doświadczenia źródłowe, drogi do filozofii, „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 237–256.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.