SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Pozyskiwanie surowców energetycznych na świecie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

XI. Przemysł: czynniki lokalizacji, przemysł tradycyjny i zaawansowanych technologii, deindustrializacja i reindustrializacja, struktura produkcji energii i bilans energetyczny, zmiany wykorzystania poszczególnych źródeł energii, dylematy rozwoju energetyki jądrowej.

Uczeń:

5) ocenia stan i zmiany bilansu energetycznego świata i Polski, przedstawia skutki rosnącego zapotrzebowania na energię, jego wpływ na środowisko geograficzne oraz uzasadnia konieczność podejmowania działań na rzecz ograniczania tempa wzrostu zużycia energii.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje przykłady surowców energetycznych,

• wyjaśnia rozmieszczenie głównych ośrodków wydobycia wybranych surowców energetycznych,

• charakteryzuje główne tendencje w światowym wydobyciu wybranych surowców energetycznych,

• porównuje główne obszary wydobycia oraz głównych producentów wybranych surowców energetycznych.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem, prezentacja multimedialna, odwrócona lekcja

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy, atlasy geograficzne

Materiały pomocnicze

Bibliografia:

• Fierla I. (red.), Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.

• Rogacki H. (red.), Geografia społeczno‑gospodarcza Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

• Wieloński A., Geografia przemysłu, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.

Netografia (dostęp 29.10.2019):

Dane statystyczne:

• https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2019-full-report.pdf.

• https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2019-oil.pdf.

• http://www.oecd-nea.org/ndd/pubs/2016/7301-uranium-2016.pdf.

• https://www.world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/mining-of-uranium/world-uranium-mining-production.aspx.

• https://www.bgr.bund.de/DE/Themen/Energie/Kohle/kohle_inhalt.html.

• https://www.statista.com/statistics/267894/global-lignite-production-since-1990/.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Każda losuje jedną nazwę surowca energetycznego, do wyboru: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny, węgiel brunatny, uran. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie w domu prezentacji multimedialnej dotyczącej danego surowca. Nauczyciel prosi, żeby znalazły się w niej następujące elementy:

• ogólna charakterystyka danego surowca (w tym: kaloryczność, pochodzenie, charakterystyka chemiczna itp.),

• światowe zasoby surowca oraz kraje o największych światowych jego zasobach,

• rozmieszczenie głównych ośrodków wydobycia na świecie (wraz z mapą tego rozmieszczenia i nazwami głównych ośrodków),

• stan i dynamika zmian wydobycia surowca,

• główni producenci surowca i ich związek z rozmieszczeniem jego wydobycia.

W celu przygotowania prezentacji nauczyciel zaleca uczniom zapoznać się z niniejszym e‑materiałem oraz bibliografią i netografią podaną w wykazie powyżej. Ta ostatnia może być szczególnie przydatna w przypadku pojawienia się nowych, bardziej aktualnych danych statystycznych. Nauczyciel prosi, żeby prezentacja trwała maksymalnie 5 minut. Dodaje, że uczniowie będą musieli wejść w rolę nauczyciela i zaprezentować przygotowany materiał pozostałym.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat podziału surowców ze szczególnym uwzględnieniem surowców energetycznych.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel rozpoczyna pogadankę na temat znaczenia surowców energetycznych we współczesnym świecie. Może posłużyć się wstępem do e‑materiału.

• Po tym krótkim wstępie każda z grup przedstawia wykonane przez siebie prezentacje. W przypadku dużych grup nauczyciel może wyznaczyć lidera grupy. Natomiast gdy grupy są małe, ich członkowie mogą być odpowiedzialni za poszczególne elementy prezentacji.

• Po wystąpieniu pozostali uczniowie zadają pytania. Za odpowiedź na nie odpowiedzialna jest grupa występująca lub nauczyciel w przypadku trudności. W przypadku pytań i niejasności ze strony pozostałych uczniów, zespół ten ma za zadanie wyjaśnić wszelkie wątpliwości.

• Nad przebiegiem tego zadania czuwa nauczyciel, który może również zadawać pytania uzupełniające i weryfikować informacje udzielane przez członków danego zespołu. W tym celu może on posłużyć się wyświetleniem na tablicy odpowiedniego fragmentu e‑materiału (np. grafiki, mapy, wykresu).

• W następnej części lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka z nich.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i ocenia pracę w grupach.

• Nauczyciel przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Uczniowie mają za zadanie sprawdzić w różnych źródłach informacji geograficznej i zapisać w zeszycie, czym jest tona ekwiwalentu ropy naftowej oraz załączyć przykłady zestawień statystycznych, w których wydobycie lub zasoby danego surowca energetycznego są podawane w tych jednostkach (wraz ze źródłami).

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Nauczyciel może wyświetlić grafikę interaktywną na tablicy interaktywnej lub poprosić uczniów o zapoznanie się z nią na tabletach (lub komputerach). Może posłużyć ona uczniom podczas prezentacji, objaśniania trudniejszych zagadnień. Może zostać wykorzystana zarówno w domu (podczas przygotowywania prezentacji), w fazie realizacyjnej lekcji, jak również w fazie podsumowującej lekcji.

Grafika interaktywna może znaleźć zastosowanie podczas realizacji tematów dotyczących znaczenia energii elektrycznej dla gospodarki i życia codziennego, produkcji energii elektrycznej w Polsce i na świecie, współczesnych przemian w polskiej energetyce (zakres podstawowy: XI. 4), alternatywnych źródeł energii, ich wad i zalet (zakres podstawowy: XI. 5, XI. 6).