Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Cykle lityczny i lizogeniczny

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz przebieg cyklu litycznego i lizogenicznego.

• Porównasz cykl lityczny i lizogeniczny, wskazując podobieństwa i różnice.

• Przedstawisz podobieństwa i różnice między przebiegiem cyklu litycznego i lizogenicznego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Cykle lityczny i lizogeniczny”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią zawartą w sekcji „Przeczytaj” i przygotowują pytania, jakie można by było zadać w kontekście tematu zajęć.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Linia czasu. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup ma za zadanie opisać za pomocą linii czasu przebieg cyklu litycznego (grupy I i II) oraz cyklu lizogenicznego (grupy III i IV). Następnie grupy prezentują swoje linie czasu.

2. Praca z grafiką interaktywną pt. „Cykle infekcyjne bakteriofagów”. Grupy wymieniają się arkuszami z liniami czasu (I z III, II z IV). Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną i ewentualnie uzupełniają otrzymany schemat.

3. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1, dotyczącego różnic pomiędzy cyklem litycznym i lizogenicznym u bakteriofagów. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczenia 7 (dotyczącego cech bakteriofagów, które umożliwiają ich wykorzystanie w terapii przeciwbakteryjnej), zawartego w sekcji „Sprawdź się”. Wspólne rozwiązanie zadania na forum klasy.

5. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (opisujące doświadczenie, w którym bakterię zainfekowano sztucznie skonstruowanym bakteriofagiem), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 1 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Uczniowie opracowują FAQ (ang. frequently asked questions – „najczęściej zadawane pytania”), obejmujące minimum trzy pytania i odpowiedzi do tematu lekcji („Cykle lityczny i lizogeniczny”).

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Symulacja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z symulacją interaktywną, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.