Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Poetyckie wyobrażenia Paryża i Rzymu w wierszach Juliusza Słowackiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pozna kontekst biograficzny wierszy Paryż, Rzym;

  • zinterpretuje i porówna wiersze Juliusza Słowackiego: Paryż, Rzym;

  • przeanalizuje podobieństwa i różnice między sposobem pokazywania tych samych motywów przez Albrechta Dürera, Huberta Roberta i Juliusza Słowackiego;

  • przeanalizuje funkcjonalność zastosowanych w wierszach środków artystycznego wyrazu.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa kontrolowana;

  • metoda ćwiczeń przedmiotowych;

  • praca z tekstem teoretycznym;

  • przekład intersemiotyczny;

  • interpretacja i analiza porównawcza.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica;

  • karty papieru A‑3, flamastry, kartki samoprzylepne;

  • kartki z tekstami wierszy.

Przebieg lekcji:

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel pokazuje uczniom zdjęcia Paryża i Rzymu dostępne w zasobach internetu (może wykorzystać zdjęcia zrobione przez siebie lub przyniesione przez uczniów) i rozpoczyna rozmowę na temat sposobów utrwalania obrazów miast na zdjęciach i w innych tekstach kultury.

  2. Uczniowie wymieniają czynniki, które, ich zdaniem, wpływają na sposoby pokazywania miasta.

  3. Nauczyciel podsumowuje uczniowskie wypowiedzi, dodaje do nich informację o przymusowej emigracji i w ten sposób wprowadza do właściwej części lekcji. Podaje cel i temat.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym w e‑materiałach i na tej podstawie ustalają przyczyny emigracji Juliusza Słowackiego.

  2. Na interaktywnej mapie podróży uczniowie rozpoznają miasta, w których przebywał Juliusz Słowacki.

  3. Nauczyciel wybiera dwie osoby i prosi o głośne odczytanie wierszy Paryż i Rzym.

  4. Uczniowie samodzielnie wykonują dwa wybrane przez siebie ćwiczenia z e‑materiałów. Odczytują wyniki swojej pracy i uzasadniają wybór ćwiczeń.

  5. Nauczyciel organizuje pracę 4 grup i przydziela zadania: Grupa 1. Przygotowuje plakat zapraszający do Rzymu zaprezentowanego przez Juliusza Słowackiego. Grupa 2. Buduje impresywną wypowiedź nakłaniającą do odwiedzenia Rzymu pokazanego w wierszu Juliusza Słowackiego. Grupa 3. Przygotowuje plakat pokazujący Paryż z wiersza Juliusza Słowackiego. Grupa 4. Buduje ekspresywną wypowiedź prezentującą Paryż ukazany w wierszu Juliusza Słowackiego.

  6. Uczniowie prezentują i oceniają efekty swojej pracy. W ocenie wykorzystują samoocenę i ocenę koleżeńską.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel przypomina rozmowę, która rozpoczynała lekcję, i prosi uczniów o wypisanie czynników mających wpływ na sposób obrazowania Paryża i Rzymu w wierszach Juliusza Słowackiego.

Zadanie domowe: do wyboru:

  1. Porównaj Rzym zaprezentowany przez Juliusza Słowackiego z dwoma innymi obrazami tego miasta ukazanymi w znanych ci tekstach kultury.

lub

  1. Porównaj Paryż zaprezentowany przez Juliusza Słowackiego z dwoma innymi obrazami tego miasta ukazanymi w znanych ci tekstach kultury.

Materiały pomocnicze:

  • Jerzy Pelc, Juliusz Słowacki. Listy do krewnych, przyjaciół i znajomych (1820–1849), Wrocław 1959.
    Raptularz Słowackiego | Finezje literackie | 4/5, O samotności poety, Ninateka

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Interaktywną mapę oraz galerię zdjęć zamieszczoną w e‑materiałach można wykorzystać, analizując utwory innych autorów, którzy podróżowali do Rzymu i Paryża lub wykreowali bohaterów, dla których ważny był pobyt w tych miastach.

Sprawdź się