Imię i nazwisko autora:

Monika Sitek

Przedmiot:

fizyka

Temat zajęć:

Jakie wulkany występują na ciałach niebieskich innych niż Ziemia?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
IV. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
9) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej, roku świetlnego i parseka.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. podaje definicję kriowulkanu,

2. wymienia różnice pomiędzy wulkanami ziemskimi i wulkanami na innych ciałach niebieskich,

3. uzasadnia istnienie różnych rodzajów wulkanów w Układzie Słonecznym,

4. charakteryzuje wybrane wulkany Układu Słonecznego.

Strategie nauczania

game‑based learning

Metody nauczania

pogadanka; wzajemne nauczanie się przez uczniów

Formy zajęć:

praca w parach

Środki dydaktyczne:

urządzenia multimedialne dla uczniów w celu rozegrania gry edukacyjnej w ramach grywalizacji, stopery, monitor interaktywny lub rzutnik

Materiały pomocnicze:

E‑materiały: „Co to są planety skaliste?”, „Co to są gazowe olbrzymy?”, „Dlaczego Mars nazywany jest „czerwoną planetą”?”, „Co to są planety karłowate?”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od pytań: Co to jest wulkan? Czy na innych planetach istnieją wulkany? Czy wulkany istnieją także na innych, niż planety, ciałach niebieskich? Następnie nauczyciel prowadzi otwartą, krótką dyskusję na temat wulkanizmu w Układzie Słonecznym, notując na tablicy fakty z dotychczasowej wiedzy, które przytaczają uczniowie (nie wszyscy uczniowie muszą się z nimi zgadzać). Nauczyciel pyta uczniów, czego chcieliby się dowiedzieć o wulkanizmie? Co byłoby dla nich ciekawe?
Na tablicy wypisane zostają cele lekcji w oparciu o opinie uczniów.

Faza realizacyjna:

Uczniowie w parach rozgrywają grę edukacyjną. Każda para notuje swój wynik i czas przebiegu gry. Nauczyciel tworzy ranking: wygrywa para, która miała najwięcej punktów i najlepszy czas. Nauczyciel kontroluje każdy etap gry i tworzy zestawienie zagadnień, z którymi uczniowie radzili sobie najsłabiej (definicja kriowulkanizmu, materiał kriogeniczny, aktywność wewnętrzna ciał niebieskich innych niż planety). Można zrobić to zestawienie na podstawie opinii samych uczniów.
Następnie nauczyciel przeprowadza pogadankę połączoną z dyskusją na tematy, które najbardziej zaciekawiły uczniów lub sprawiły im największą trudność w grze. Uczniowie biorą czynny udział w pogadance – jeżeli ktoś zna interesujące fakty o wulkanizmie Układu Słonecznego, powinien zaprezentować to klasie. Uczniowie sprawdzają, czy fakty przedstawione na początku lekcji i zanotowane na tablicy są zgodne z prawdą. Jeżeli były takie, które są niezgodne z prawdą należy je przekreślić (nie zmazywać) i wyjaśnić, dlaczego było to błędne sformułowanie. Wyjaśnień dokonują sami uczniowie.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel prezentuje w zwartej i jasnej formie najważniejsze cechy i rodzaje wulkanów w Układzie Słonecznym, w oparciu o propozycje uczniów.
Uczniowie przygotowują krótkie sprawdziany testowe dla siebie wzajemnie, w parach dobranych przez nauczyciela: osoba, która miała najlepszy wynik w grze z osobą z najsłabszym wynikiem. Dobór w pary ma na celu zmobilizowanie uczniów do wzajemnego uczenia się. Uczniowie w parze rozwiązują test, kolejna para (na przykład z następnej ławki) sprawdza ich testy.
Nauczyciel pyta uczniów, czy osiągnęli postawione cele i w jakim stopniu pogłębili swoją wiedzę na temat wulkanizmu.
Każdy e‑materiał o planetach zawiera grę edukacyjną bazującą na pytaniach i odpowiedziach. Nauczyciel może połączyć gry o każdej planecie w jedną całość.

Praca domowa:

Zadania sprawdzające z tego e‑materiału.
Praca domowa dla chętnych: przygotuj plakat ukazujący różnorodność wulkanów Układu Słonecznego.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Gra rozgrywana jest przez uczniów w czasie lekcji, może również posłużyć do powtórzenia i utrwalenia wiadomości w domu.