Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.3.5.3

Imię i nazwisko autora: Lena Wilkiewicz

Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Familie und ihre Funktionen/Rodzina i jej funkcje

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa III, zakres rozszerzony, poziom językowy B2+/C1

Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na temat życia prywatnego i rodzinnego.

Cele szczegółowe lekcji:

Podstawa programowa – wariant III.1.R Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie rozszerzonym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie oraz różnorodne złożone wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne oraz w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach oraz reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety, poczucie tożsamości);
5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
II. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:
2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
III. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;
IV. Uczeń tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
V. Uczeń tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. e‑mail, list prywatny, list formalny – w tym list motywacyjny, życiorys, CV, wpis na blogu, opowiadanie, recenzję, artykuł, rozprawkę):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
12) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;
VI. Uczeń reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach:
1) przedstawia siebie i inne osoby;
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, komentuje wypowiedzi uczestników dyskusji, wyraża wątpliwość;
VII. Uczeń reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ ankietę);
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, komentuje wypowiedzi uczestników dyskusji (np. na forum internetowym), wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
15) dostosowuje styl i formę wypowiedzi do odbiorcy.
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • definiuje pojęcie rodzina,

  • wyjaśnia, jaki wpływ na człowieka ma rodzina,

  • opisuje funkcje rodziny.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • dostrzega powiązania między nauką języka niemieckiego a innymi przedmiotami szkolnymi;

  • ma możliwość decydowania o swojej gotowości do mówienia;

  • ma możliwość samodzielnej pracy nad językiem;

  • otrzymuje informację zwrotną o postępach;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • wykorzystuje i rozwija kreatywność.

Strategie uczenia się:

  • używanie obrazu i dźwięku (wprowadzanie wyrazów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych);

  • ćwiczenie (tworzenie różnych kombinacji zdań, łączenie zdań lub części zdań ze sobą);

  • rozumienie informacji, np. czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych wyrazów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślanie się treści w języku niemieckim, np. czego dotyczy film, jeśli rozpoznajemy tylko niektóre wyrazy z języka niemieckiego);

  • pokonywanie ograniczeń w pisaniu poprzez np. użycie synonimów, antonimów, tworzenie parafrazy.

Metody i formy pracy:

  • podejście humanistyczne;

  • podejście komunikacyjne;

  • podająca: pogadanka, opis, praca z tekstem źródłowym, wyjaśnienie;

  • aktywizująca: burza mózgów;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w grupie,

  • praca w parach,

  • plenum.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer, np. laptop z doostępem do Internetu;

  • słowniczek;

  • tekst źródłowy;

  • multimedium (film);

  • zdjęcia rodziny, grupy przyjaciół, wolontariuszy;

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel pokazuje uczniom 3 zdjęcia (1. zdjęcie rodziny, 2. zdjęcie grupy przyjaciół, 3. zdjęcie grupy wolontariuszy pomagających ludziom) i pyta: Was verbindet diese Fotos? Was haben sie gemeinsam? Kann sich der Begriff „Familie” auf Menschen beziehen, die nicht miteinander verwandt sind? Welche Emotionen oder Beziehungen werden auf den Fotos dargestellt? Nauczyciel prosi uczniów o podanie przykładów rodziny i wyrażenie swojej opinii, kiedy można mówić o rodzinie, byciu rodziną (burza mózgów).

b) Faza realizacyjna

  • Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym Was bedeutet Familie? Mehr als man denkt!, starając się zrozumieć jego treść na podstawie wyrazów i zwrotów zamieszczonych w słowniczku. W razie trudności nauczyciel wspiera ich w tym zadaniu, odpowiadając na pytania dotyczące słownictwa.

  • Następnie uczniowie dobierają się w pary i sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu, wykonując Übung 1‑3 w części Przeczytaj. Uczniowie uzupełniają tekst odpowiednimi fragmentami, określają na podstawie tekstu, czy dane informacje są prawdziwe czy fałszywe, wyszukują informacje zgodne z treścią tekstu.

  • Następnie nauczyciel inicjuje krótką dyskusję na temat funkcji rodziny wymienionych w tekście i zadaje uczniom pytania z Übung 4 w części Przeczytaj. Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi.

  • Wszyscy uczniowie odpowiadają pisemnie na pytania z Übung 4 w części Przeczytaj. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przeczytanie odpowiedzi.

  • W kolejnym etapie uczniowie zapoznają się z multimedium Familie und ihre Funktionen (film). Najpierw nauczyciel prosi uczniów o podanie przykładów funkcji rodziny. Nauczyciel pyta: Welche Funktionen hat die Familie? i zapisuje propozycje uczniów na tablicy. Nauczyciel prosi uczniów, aby podczas oglądania filmu zanotowali, które z podanych przez nich funkcji rodziny zostały w nim omówione. Uczniowie oglądają film. Następnie nauczyciel pyta: Wurden eure Beispiele in diesem Film besprochen? Was war neu? Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi. Nauczyciel zapisuje na tablicy funkcje rodziny, które nie zostały wcześniej wskazane przez uczniów.

  • Następnie uczniowe analizują treść filmu i sprawdzają stopień zrozumienia jego treści, wykonując indywidualnie Übung 1‑3 w części Film. Uczniowie zaznaczają informacje zgodne z treścią filmu, przyporządkowują opisy do głównych zagadnień filmu.

  • W ramach podsumowania pracy z filmem nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy – grupę widzów zadających pytania oraz grupę ekspertów. Uczniowie oglądają film ponownie. Na podstawie informacji w filmie (może to być także transkrypcja) widzowie zadają ekspertom pytania. Zadaniem ekspertów jest udzialanie odpowiedzi na pytania. Uczniowie zgłaszają się do zadania pytania oraz do udzielenia odpowiedzi.

  • Następnie uczniowie wykonują zestaw zadań interaktywnych (Aufgabe 1‑7 w części Sprawdź się), utrwalając poznane struktury leksykalne i gramatyczne. Uczniowe pracują ze słownictwem, uzupełniają zdania, tłumaczą wyrazy na język niemiecki, porządkują informacje.

c) Faza podsumowująca

  • Uczniowie formułują po jednym zdaniu do haseł (funkcji rodziny) zapisanych na tablicy i prezentują je kolejno na forum klasy.

  • Uczniowie formułują także swoją indywidualną definicję rodziny (Übung 4 z części Film).

Praca domowa

Zadaniem ucznia jest napisanie artykułu na temat funkcji rodziny. Jest to Aufgabe 8 z części Sprawdź się.

Materiały pomocnicze:

https://www.youtube.com/watch?v=O9Lfb6nicdA [dostęp 12.05.2023]

Uczniowie mogą pracować także z materiałem autentycznym – reportażem filmowym pt.: Gemeinsam sind wir stark: Großfamilie oder alleinerziehend. Ten materiał filmowy może być podstawą do głębszej analizy tematu – różnych typów rodziny, więzi, ról poszczególnych członków rodziny. Uczniowie znajdują w materiale autentycznym informacje spójne z zagadnieniami poruszanymi w lekcji, a także nowe treści, które pomogą im przy formułowaniu własnej wypowiedzi na temat rodziny.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu

  • Przed lekcją: zapoznanie się z tematem i nowym słownictwem. W ramach zaciekawienia tematem uczniowie mogą obejrzeć jedynie wybrany fragment filmu lub obejrzeć go bez dźwięku, widząc jedynie poszczególne obrazy i sceny. Zadaniem uczniów może być wymyślenie komentarza lub tekstu do prezentowanego materiału wizualnego.

  • W trakcie lekcji: wykorzystanie jako bazy leksykalnej do wykonywania ćwiczeń, inspiracja do wypowiedzi pisemnych lub ustnych, jako ćwiczenie zapisywania, notowania usłyszanych informacji. Uczniowie oglądając film, mogą notować najważniejsze zwroty, dzięki którym będą mogli zrelacjonować treść filmu.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa, jako inspirację do rozważań na temat relacji rodzinnych, wyrażania emocji.

Słownik