Dla nauczyciela
Autor: Martyna Wojtowicz
Przedmiot: Historia
Temat: Rewolucja czy ewolucja? Zmiany demograficzne i agrarne w Europie w XVIII i XIX wieku
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wyjaśni, na czym polegała rewolucja przemysłowa w XIX w.
opisze, w jaki sposób rewolucja ta zmieniła życie codzienne Europejczyków.
omawia wpływ industrializacji na wzrost liczby ludności w XIX wieku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Rewolucja czy ewolucja? Zmiany demograficzne i agrarne w Europie w XVIII i XIX wieku”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
Faza wstępna:
Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć oraz krótkie omówienie planowanego ich przebiegu.
Prowadzący poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Określą w ten sposób wspólnie kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie, stan przygotowania uczniów do zajęć. Jeżeli jest ono niewystarczające, prosi o ciche zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem i filmami, prosi, aby w parach wynotowali minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‑materiale. Następnie pary łączą się w grupy czteroosobowe i w czasie dyskusji wybierają wspólnie najważniejszy wątek. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór.
Praca z multimedium („Symulacja + Audiobook”). Wybrana osoba czyta polecenie nr 1: „Zapoznaj się z audiobookiem oraz symulacją interaktywną. Wyjaśnij, jakie zmiany w strukturze społecznej spowodowało przejście demograficzne”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na grupy do cztereh osób i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenia nr 2 (wskazują kontynent, na którym procentowo doszło do największego przyrostu ludności, oraz ten, gdzie procentowy przyrost był najmniejszy, a także wyjaśniają przyczynę tego faktu) oraz polecenie 3 (uzasadniają tezę o korelacji poziomu przyrostu naturalnego z wysokością płacy).
Nauczyciel przypomina, że uczniowie przed lekcją zapoznali się z filmami z sekcji „Film + Sprawdź się”. Zadaje im pytania: Dlaczego liczba ludności zatrudnionej w rolnictwie systematycznie spadała przez cały XIX wiek? Jaki wpływ na to miała modernizacja rolnictwa? Który z wynalazków waszym zdaniem najbardziej przyczynił się do rozwoju nowoczesnego rolnictwa? Dlaczego w Europie Środkowej i Wschodniej przemiany w rolnictwie zaszły później niż w Europie Zachodniej? Uczniowie przedstawiają propozycje swoich odpowiedzi wraz z argumentacją, krótko dyskutują.
Na koniec prowadzący może zaprosić uczniów dodyskusji na temat tego, czy możemy mówić o rewolucji czy raczej ewolucji odnośnie zmian gospodarczych i społecznych w XVIII i XIX w. w Europie.
Faza podsumowująca:
Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli na temat: „Rewolucja czy ewolucja? Zmiany demograficzne i agrarne w Europie w XVIII i XIX wieku”.
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.
Wykonaj polecenia nr 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
A. Chwalba, Historia powszechna XIX wieku, Warszawa 2008.
Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.
Wskazówki metodyczne:
Informacje z sekcji „Symulacja + Audiobook” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie.