Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Adaptacje roślin do życia w różnych środowiskach
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa I
PODSTAWA PROGRAMOWA
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna.
1) Poznawanie terminologii geograficznej.
3) Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
3) Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).
4) Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.
III. Kształtowanie postaw.
1) Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.
2) Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.
Treści nauczania
VI. Pedosfera i biosfera: procesy glebotwórcze, typy gleb, strefowość i piętrowość gleb oraz roślinności.
Uczeń: 4) wyjaśnia zależności między klimatem, występowaniem typów gleb i formacji roślinnych w układzie strefowym.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
poznaje formy adaptacji roślin do zróżnicowanych warunków środowiska,
wyróżnia na podstawie specyficznych czynników środowiskowych formy ekologiczne roślin,
określa modyfikacje organów roślin będące wynikiem adaptacji do warunków środowiska,
identyfikuje związki przyczynowo skutkowe między cechami środowiska a budową roślin i ich funkcjami życiowymi.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning/flipped classroom, IBSE
Formy zajęć: praca indywidualna
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Podbielkowski Z., Podbielkowska M., Przystosowania roślin do środowiska, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992.
Zboińska M., Przystosowania roślin do środowiska w praktyce – propozycja zajęć, „Edukacja Biologiczna I Środowiskowa” 2/2017, [dostęp online] http://ebis.ibe.edu.pl/numery/2017‑2/ebis‑2017‑2-11.pdf
PRZEBIEG LEKCJI
Uczniowie przed lekcją w warunkach domowych zapoznają się ze wstępem i blokiem tekstowym e‑materiału.
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie w temat lekcji: omówienie/przypomnienie pojęcia grup ekologicznych i różnych sposobów adaptacji do życia w różnych środowiskach – pogadanka, pytania nauczyciela, odpowiedzi uczniów.
Zgłaszanie przez uczniów niezrozumiałych (nieznanych) terminów użytych w tekście e‑materiału – wyjaśnianie z udziałem wszystkich uczniów (nauczyciel uzupełnia treści).
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest interpretacja związków przyczynowo‑skutkowych zachodzących między układem czynników środowiskowych a występowaniem określonych mechanizmów adaptacyjnych u roślin.
Prezentacja uczniom grafiki interaktywnej z e‑materiału w celu określenia zróżnicowanych sposobów adaptacji do warunków środowiska; podczas prezentacji charakterystycznych cech budowy poszczególnych grup roślin uczniowie określają warunki środowiska, do których adaptacja występuje; nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, uzupełnia informacje, zadaje pytania naprowadzające.
Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji. Uczniowie określają ogólne prawidłowości adaptacji roślin do warunków środowiska – nadmiaru i niedoboru wody, światła, cech gleby oraz wskazują charakterystyczne cechy budowy roślin świadczące o ich adaptacji do warunków środowiska.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału (ćwiczenia 6‑8 mogą wymagać pomocy nauczyciela).
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Praca pisemna: omówienie form adaptacji roślin do warunków środowiska wybranego (wskazanego przez nauczyciela) regionu fizycznogeograficznego.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna oraz pozostałe grafiki zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących cech charakterystycznych roślinności świata. Znajdą one także zastosowanie podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego biosfery.