Imię i nazwisko autora:

Krystyna Wosińska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Opisujemy zjawisko odbicia i załamania fali na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się fal

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji lub doświadczeń oraz wnioskowanie na podstawie ich wyników.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
10) przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów i uwzględnia ich rozdzielczość.
IX. Fale i optyka. Uczeń:
5) opisuje zjawiska jednoczesnego odbicia i załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła; opisuje działanie światłowodu jako przykład wykorzystania zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. opisze naturę różnych rodzajów fal;

2. poda prawo odbicia fali od powierzchni;

3. poda prawo załamania fali przy przejściu przez granicę dwóch ośrodków;

4. przeanalizuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia.

Strategie nauczania:

strategia eksperymentalno‑obserwacyjna (dostrzeganie i definiowanie problemów)

Metody nauczania:

wykład informacyjny, pokaz multimedialny, analiza pomysłów

Formy zajęć:

praca w grupach, praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

komputer z rzutnikiem lub tablety do dyspozycji każdego ucznia, dla każdego zespołu: szklanka, słomka lub łyżeczka, woda

Materiały pomocnicze:

e‑materiał: „Prawo odbicia”, „Prawo załamania fal”, „Co to jest całkowite wewnętrzne odbicie?”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Wprowadzenie, zgodnie z treścią w części pierwszej „Czy to nie ciekawe?”.
Odwołanie do wiedzy uczniów o falach.

Faza realizacyjna:

Uczniowie podają znane sobie przykłady fal. Nauczyciel przypomina, czym jest fala. Następnie wyświetla Rys. 2, ilustrujący przejście fali świetlnej z powietrza do wody. Uczniowie definiują i pokazują kąt padania i załamania oraz podają prawa odbicia i załamania fali. Uczniowie z pomocą nauczyciela analizują przejście światła z wody do powietrza, zauważając, że ilustruje to taki sam rysunek jak poprzednio, tylko z odwróconymi kierunkami promieni. Uczniowie robią doświadczenie: obserwują słomkę włożoną do szklanki z wodą. Dyskutują o wynikach obserwacji i przyczynie obrazu pozornie „złamanej słomki”.
Uczniowie w grupach dostają zadanie do rozwiązania: co się dzieje, gdy promień świetlny przechodzi z wody do powietrza i kąt padania zwiększa się w sposób ciągły. Zespoły, które znalazły prawidłową odpowiedź (zachodzi zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia), wyjaśniają to pozostałym uczniom. Uczniowie oglądają film samouczek i w grupach rozwiązują zadania z nim związane.

Faza podsumowująca:

Uczniowie w grupach rozwiązują zadanie 7 i 8 z zestawu ćwiczeń.

Praca domowa:

Zadania z zestawu ćwiczeń: 1- 4 obowiązkowo i do wyboru jedno z pozostałych zadań.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film samouczek może też być wykorzystany przez uczniów poza lekcjami do kształcącej zabawy.