Dla nauczyciela
Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie
Temat: Państwa na przestrzeni dziejów
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.
Uczeń:
3) przedstawia najważniejsze teorie genezy państwa (Arystotelesa, teistyczna, umowy społecznej, podboju, marksistowska).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje zmiany zachodzące w organizacji państw, a wynikające z rozwoju cywilizacyjnego;
prezentuje znaczenie państwa dla funkcjonowania społecznego jednostki;
wskazuje różnicę w postrzeganiu państwa przez poddanego i obywatela;
analizuje znaczenie zaangażowania obywatela w działania państwa.
Strategie nauczania:
nauczanie wyprzedzające;
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
analiza materiału źródłowego;
metoda jigsaw;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
1. Na poprzednich zajęciach uczniowie odliczają do pięciu. Każda grupa numerów zapoznaje się z jednym z pięciu systemów politycznych charakterystycznych dla poszczególnych okresów historycznych i przygotowuje prezentację.
Faza wstępna
1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.
Faza realizacyjna
1. Metoda jigsaw. Uczniowie łączą się w grupy pięcioosobowe w taki sposób, żeby w każdej grupie znalazła się jedna osoba o danym numerze. Każdy wyjaśnia pozostałym członkom grupy system polityczny, na którego temat przygotował prezentację. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania, monitoruje jego przebieg, dbając, by uczniowie rzeczywiście uczyli się wzajemnie i przygotowali wspólną prezentację przedstawiającą zmiany w systemach politycznych.
2. Metoda jigsaw. Tym razem uczniowie łączą się w pięć grup zgodnie z przypisanymi wcześniej numerami (tj. jedynki, dwójki itd.). Zadaniem każdej grupy jest wprowadzenie do prezentacji zmian i uzupełnienie ich o systemy polityczne, które nie były uwzględnione wcześniej. Materiałów potrzebnych do uzupełnienia prezentacji uczniowie szukają w dostępnych źródłach.
3. Wspólne przejrzenie zebranych materiałów i tworzenie klasowej prezentacji. Na jej podstawie nauczyciel wskazuje na okoliczności zmian systemów politycznych. Wyjaśnia, jaką rolę w tych zmianach odgrywały jednostki wybitne, a jaka była rola poddanych i obywateli. Chętne/wybrane osoby przedstawiają podsumowanie.
4. Praca z multimedium – linia chronologiczna. W ramach podsumowania tej części zajęć uczniowie analizują, jakie zmiany zachodziły w systemie politycznym Francji na przestrzeni dziejów. Dyskusja.
Faza podsumowująca
1. Rozwiązywanie ćwiczeń interaktywnych wskazanych przez nauczyciela.
2. W ramach podsumowania uczniowie wskazują najwybitniejsze postacie, które miały wpływ na zmiany ustrojowe, i oceniają ich wkład. Porównują sytuacje z różnych okresów cywilizacyjnych. Oceniają też wpływ społeczeństwa na władzę w zależności od systemu politycznego.
Praca domowa:
Stwórz linię chronologiczną przedstawiającą zmiany ustrojowe Polski. Zaznacz podobieństwa i różnice między ewolucją ustroju Polski a modelem omówionym na lekcji i wskaż przyczyny tych różnic.
Materiały pomocnicze:
Andrzej Błaszczyk, Ewolucja państwa wybór tekstów, Warszawa 1997.
Walentin Lubaszyc, Ewolucja państwa jako politycznej instytucji społecznej, Warszawa 2011.
Eugeniusz Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie na podstawie linii chronologicznej mogą spróbować wskazać, jakie czynniki cywilizacyjne miały wpływ na zmiany polityczne we Francji. Nauczyciel na podstawie osi czasu może przygotować grę w bingo i wykorzystać ją do podsumowania lekcji.