Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Izomeria konstytucyjna w alkanach

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

4) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne.

Zakres rozszerzony

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

4) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe) izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie: izomer konstytucyjny;

• rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym;

• wśród wzorów węglowodorów wskazuje izomery konstytucyjne.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• animacja;

• modelowanie;

• termometr.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• modele kulkowo‑pręcikowe;

• tablica interaktywna.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej okładkę e‑materiału, na którym przedstawione są owoce mango. Po czym inicjuje pogadankę z uczniami: „Czy owoce takie jak mango są zawsze jednakowe?” (Uczniowie powinni odpowiedzieć: czasem różnią się kształtem, wielkością.) Nauczyciel zadaje kolejne pytania: „Czy to oznacza, że każdy z owoców należy do innego gatunku”? (Uczniowie wnioskują, że nadal jest to ten sam gatunek.) Nauczyciel następnie wyświetla na tablicy interaktywnej fragment z wprowadzenia do e‑materiału: „Podobna sytuacja występuje wśród cząsteczek alkanów. Cząsteczki alkanów tworzą izomery konstytucyjne. Wzory sumaryczne izomerów konstytucyjnych są identyczne, jednak cząsteczki różnią się między sobą kolejnością i sposobem powiązania atomów.”

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się zdefiniować izomerię konstytucyjną.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca uczniom samodzielną pracę z medium bazowym – animacją dotyczącą izomerii konstytucyjnej. Uczniowie analizują medium, a następnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując zadania załączone do medium bazowego. Na podstawie animacji uczniowie definiują pojęcie izomeria konstytucyjna oraz izomer konstytucyjny. Porównują swoją wypowiedź z wiedzą nabytą.

2. Uczniowie w parach analizują część „przeczytaj”e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom, by zwrócili uwagę na wzory sumaryczne alkanów i ich nazwy. Następnie rozdaje uczniom zestaw do budowania modeli cząsteczek (jeden na parę) i prosi o wykonanie Polecenia 1 z części “Przeczytaj”. Celem weryfikacji, czy uczniowie zapoznali się z tekstem i wykonali polecenie, prosi aby uczniowie w parach zadawali sobie pytania na forum klasy. Jeden uczeń z pary występuje w roli pytającego, a drugi odpowiada. Jako uzasadnienie wypowiedzi uczniowie prezentują modele cząsteczek. Reszta klasy ustosunkowuje się do wypowiedzi uczniów, a nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

3. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają samoprzylepnymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może zostać wykorzystana podczas rozwiązywania ćwiczeń zadanych w ramach pracy domowej.

Materiały pomocnicze:

Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz samoprzylepne karteczki dla uczniów.