Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Kurs logiki: lekcja 9. Podstawowe kategorie logicznej analizy wypowiedzi: teza, hipoteza, przesłanka, opinia

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Nauczysz się odróżniać opinię w rozumieniu logicznym od innych znaczeń tego określenia w języku potocznym.

• Poznasz kolejny sekret Sokratesa – jak i w jakim celu używał ironii.

• Poćwiczysz rozróżnianie funkcji poszczególnych stwierdzeń w wypowiedzi.

• Zrozumiesz, jakie kroki trzeba przedsięwziąć, żeby przekształcić opinię w stwierdzenie bardziej użyteczne argumentacyjnie.

Cele operacyjne. Uczeń:

• odróżnia opinię w rozumieniu logicznym od innych znaczeń tego określenia w języku potocznym;

• wie, jak i w jakim celu Sokrates używał ironii;

• odróżnia funkcje poszczególnych stwierdzeń w wypowiedzi;

• rozumie, jakie kroki trzeba przedsięwziąć, żeby przekształcić opinię w stwierdzenie bardziej użyteczne argumentacyjnie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zostają poproszeni przez nauczyciela o znalezienie przykładu opinii, jaką ostatnio zasłyszeli – chodzi o opinię w rozumieniu nieoczywistego stwierdzenia niepopartego uzasadnieniem.

Faza wprowadzająca:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Wybrani uczniowie przedstawiają pracę domową. Nauczyciel komentuje podawane opinie, wyjaśniając krótko, co to znaczy, że są opiniami.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie o to, dlaczego ludzie często podają w komunikacji stwierdzenia pozbawione uzasadnienia. Następuje krótka rozmowa kierowana, w której nauczyciel zmierza do wykazania, że nie należy pozwalać, żeby takie stwierdzenia wpływały na nasze przekonania.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy. Uczniowie mają za zadanie przeprowadzić krótką rozmowę. Tematem jest jedna z opinii, którą uczniowie przygotowali jako pracę domową. Celem rozmowy jest przekształcenie opinii w tezę.

4. Nauczyciel pyta poszczególne grupy o efekt ich pracy. W szczególności sprawdza, czy odróżniają tezę od przesłanek. Zatrzymuje się krótko na niektórych przykładach, utrwalając na ich przykładzie temat lekcji.

5. Podsumowanie lekcji i praca domowa: uczniowie mają za zadanie przekształcić dowolną zasłyszaną opinię w tezę. Mają to spisać w postaci argumentacji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Zaproponuj dwa teksty korespondujące z omawianymi podczas lekcji pojęciami. Przygotuj uzasadnienie swojego wyboru.

Materiały pomocnicze:

• Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).

• Femiak T., O sztuce uświadomionego mówienia – czyli jakiej filozofii uczniowie potrzebują?, w: „Edukacja Filozoficzna” 32(2001), s. 147–160.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.