Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Marks i socjalizm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz założenia socjalizmu Karola Marksa.

• Zbadasz, jakie elementy sytemu Hegla stanowiły inspirację dla filozofii Marksa.

• Przeanalizujesz wpływ socjalizmu naukowego na historię XIX i XX wieku.

• Na przykładzie Manifestu Partii Komunistycznej ocenisz aktualność myśli Marksa i Engelsa.

• Zastanowisz się, dlaczego podczas Wiosny Ludów w 1848 nie doszło do rewolucji komunistycznej.

• Wyjaśnisz, na czym polegała krytyka kapitalizmu zaprezentowana przez Karola Marksa w Kapitale.

• Wytłumaczysz pojęcia alienacji i fetyszyzmu towarowego w kontekście filozofii Karola Marksa.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko;

• rozpoznaje związki między filozofią a innymi działami kultury europejskiej, zwłaszcza między filozofią a sztuką (w tym literaturą piękną), religią i nauką.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• audiobook;

• film.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jakie obszary pracy zostały uregulowane prawnie? Czy wymienione ustalenia od zawsze funkcjonowały w społeczeństwie?

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Nauczyciel przedstawia uczniom temat: Rewolucja proletariatu – nadzieje i zagrożenia. Następnie rozdaje uczniom po jednej kartce w kolorze zielonym lub żółtym (w ten sposób dzieli klasę na grupy) i mówi, że na kartkach zielonych mają być zapisane hasła przedstawiające nadzieje, a na żółtych hasła prezentujące zagrożenia.
   Zbiera kartki, a następnie odczytuje na przemian nadzieje i zagrożenia. Uczniowie odnoszą się do każdego z nich, w czasie dyskusji mogą też podawać dodatkowe hasła. Nauczyciel jako moderator może pytać, czy wszyscy się zgadzają z danym stanowiskiem lub też zadawać pytania naprowadzające.
   Po wyczerpaniu haseł nauczyciel wraz z uczniami podsumowuje dyskusję. Pyta, czy uczniowie pod jej wpływem zmienili swoje zdanie.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie odczytuje polecenia:
   – Wysłuchaj poniższych fragmentów Manifestu Partii Komunistycznej i zastanów się, które z wymienionych przez Marksa i Engelsa postulatów są dziś aktualne i dlaczego.
   – Jak sądzisz, czy rozróżnienie na burżuazję i proletariat jest dziś wciąż aktualne? Jeśli tak, to kim jest dzisiejszy proletariusz? Czy różni się od tego z czasów Marksa?
   Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie przygotowują odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń w sekcji „Film edukacyjny”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Opisz w formie krótkiej notatki, w jaki sposób socjalizm przezwyciężyć ma według Marksa wyobcowanie człowieka?

Materiały pomocnicze:

• Balibar É., Filozofia Marksa, tłum. A. Staroń, A. Ostolski, Z.M. Kowalewski, Warszawa 2007.

• Hołówka J., Dziobkowski B., Marksizm. Nadzieje i rozczarowania, Warszawa 2017.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie odpowiedzieć na polecenia.