Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Czy naprawdę jestem stracona? – Pamiętnik narkomanki Barbary Rosiek

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

2) rozróżnia style funkcjonalne polszczyzny oraz rozumie zasady ich stosowania;

6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);

5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne. Uczeń:

opisuje emocje bohaterki Pamiętnika narkomanki,
charakteryzuje język powieści i jego wpływ na kształtowanie świata przedstawionego,
wskazuje cechy dziennika jako gatunku literackiego,
formułuje argumenty w dyskusji na temat postawy bohaterki powieści.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

odwrócona klasa;
dyskusja za i przeciw;
z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Czy naprawdę jestem stracona? – Pamiętnik narkomanki Barbary Rosiek”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z fragmentem prozy w e‑materiale: Pamiętnik narkomanki. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym, zwrócić uwagę na formę tekstu. Nauczyciel prosi również o wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta o wrażenia uczniów po przeczytaniu fragmentów Pamiętnika narkomanki. Uczniowie dzielą się swoimi refleksjami.

Faza realizacyjna:

Praca z multimedium. Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z multimedium w sekcji „Mapa myśli”. Następnie analizują treść zadania: 1. Określ emocje i uczucia bohaterki na podstawie cytatów zawartych w mapie myśli. Wpisz je w pomarańczowe pola , dyskutują i zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.
Następnie podsumowują pracę z multimedium, wykonując polecenie: Przeanalizuj swoje odpowiedzi. Wskaż, jakie emocje i uczucia najczęściej towarzyszą bohaterce, pozytywne czy negatywne? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Uczniowie, nadal pracując w parach, rozwiązują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”; warto zwrócić uwagę na ciekawe ćwiczenie 6, które można zamienić w debatę.
W ostatniej części tej fazy lekcji nauczyciel otwiera dyskusję nad następującą kwestią: jakie dostrzegacie kontrowersje natury moralnej związane z literaturą, w której opisywane są historie narkomanów i narkomanek? Czy tego typu książki można uznać za moralnie obojętne? Uczniowie przez chwilę zastanawiają się, gromadzą argumenty, naradzają się w parach, a następnie przystępują do dyskusji.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. Jakie emocje dominowały u narratorki Pamiętnika narkomanki? Jaka była postawa Barbary Rosiek? Jaki jest język Pamiętnika narkomanki
Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

Praca domowa:

Napisz, jak oceniasz postawę i zachowanie głównej bohaterki Pamiętnika narkomanki.
Zadanie dodatkowe, dla chętnych: Obejrzyj film Że życie ma sens (2000) w reżyserii Grzegorza Lipca. W trakcie seansu zapisuj, jakie emocje ci towarzyszą. Opisz emocje, które pojawiły się już po obejrzeniu filmu.

Materiały pomocnicze:

Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Michael Gossop, Narkomania. Mity i rzeczywistość, Warszawa 1993.
Słownik języka polskiego, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się