Autor: Joanna Oparek

Temat: Miniatury liryczne – wielka siła małej formy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• scharakteryzuje miniaturę liryczną jako gatunek;

• wyjaśni, jaką rolę pełnią w miniaturze relacje między wyrażeniami i zdaniami;

• przeanalizuje sposoby konstrukcji miniatur poetyckich;

• opisze funkcje miniatury.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed zajęciami:

1. Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat: Haiku jako forma kontemplacji. Prosi uczniów o odczytanie wybranych utworów haiku i dokonanie charakterystyki gatunku. 

2. Nauczyciel wskazuje, że haiku to tylko przykład małej formy poetyckiej i przytacza przykład fraszek oraz utworów poetów polskich XX wieku, eksperymentujących z miniaturą liryczną.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał  i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej rozmowy.

2. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

3. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o głośne odczytanie przygotowanych tekstów – miniatur poetów polskich (np. Julia Szychowiak, Marcin Sendecki, Klara Nowakowska).

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. 

2. Nauczyciel prosi wybraną osobę o zapisanie na tablicy cech charakterystycznych małej formy – inni uczniowie uzupełniają listę cech gatunkowych. Nauczyciel komentuje i uzupełnia.

3. Uczniowie zapoznają się z audiobookiem, następnie wykonują polecenia 1 i 2. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Polecenie 2 może przybrać formę dyskusji moderowanej.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1–8. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Ćwiczenia 6, 7, 8 mogą przybrać formę dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o scharakteryzowanie małej formy – jej cech gatunkowych, zasad konstrukcji i funkcji. Inni uczniowie uzupełniają jego wypowiedź.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

3. Na zakończenie nauczyciel może zaproponować uczniom zabawę twórczą (w podziale na grupy) – stworzenie miniatury lirycznej składającej się wyłącznie z tytułów znanych wierszy poetów polskich i stanowiącej ich sensowną kompozycję.

Praca domowa:

Stwórz miniaturę liryczną odnoszącą się do twoich osobistych dylematów.

Po ukończeniu pisania zastanów się nad sposobem konstrukcji swojego wiersza i środkami wyrazu wykorzystanymi przy jego pisaniu.

Materiały pomocnicze:

• Piotr Michałowski, Miniatura poetycka, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1994, nr 85/2.

• Karol Wojtyła, Gubione paradoksy, dostępny w internecie: https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/gubione-paradoksy/.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.