Dla nauczyciela
Autor: Joanna Oparek
Przedmiot: Język polski
Temat: Miniatury liryczne – wielka siła małej formy
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
scharakteryzuje miniaturę liryczną jako gatunek;
wyjaśni, jaką rolę pełnią w miniaturze relacje między wyrażeniami i zdaniami;
przeanalizuje sposoby konstrukcji miniatur poetyckich;
opisze funkcje miniatury.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed zajęciami:
Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat: Haiku jako forma kontemplacji. Prosi uczniów o odczytanie wybranych utworów haiku i dokonanie charakterystyki gatunku.
Nauczyciel wskazuje, że haiku to tylko przykład małej formy poetyckiej i przytacza przykład fraszek oraz utworów poetów polskich XX wieku, eksperymentujących z miniaturą liryczną.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej rozmowy.
Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.
Nauczyciel prosi chętnych uczniów o głośne odczytanie przygotowanych tekstów – miniatur poetów polskich (np. Julia Szychowiak, Marcin Sendecki, Klara Nowakowska).
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel prosi wybraną osobę o zapisanie na tablicy cech charakterystycznych małej formy – inni uczniowie uzupełniają listę cech gatunkowych. Nauczyciel komentuje i uzupełnia.
Uczniowie zapoznają się z audiobookiem, następnie wykonują polecenia 1 i 2. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Polecenie 2 może przybrać formę dyskusji moderowanej.
Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1–8. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Ćwiczenia 6, 7, 8 mogą przybrać formę dyskusji.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi chętnego ucznia o scharakteryzowanie małej formy – jej cech gatunkowych, zasad konstrukcji i funkcji. Inni uczniowie uzupełniają jego wypowiedź.
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.
Na zakończenie nauczyciel może zaproponować uczniom zabawę twórczą (w podziale na grupy) – stworzenie miniatury lirycznej składającej się wyłącznie z tytułów znanych wierszy poetów polskich i stanowiącej ich sensowną kompozycję.
Praca domowa:
Stwórz miniaturę liryczną odnoszącą się do twoich osobistych dylematów.
Po ukończeniu pisania zastanów się nad sposobem konstrukcji swojego wiersza i środkami wyrazu wykorzystanymi przy jego pisaniu.
Materiały pomocnicze:
Piotr Michałowski, Miniatura poetycka, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1994, nr 85/2.
Karol Wojtyła, Gubione paradoksy, dostępny w internecie: https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/gubione-paradoksy/.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.