Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Wirtualny mikroskop. Bakterie chorobotwórcze

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz zasady przygotowania preparatu mikroskopowego.

• Dokonasz obserwacji mikroskopowej bakterii.

• Scharakteryzujesz etapy barwienia metodą Grama.

• Rozpoznasz wybrane bakterie na preparacie mikroskopowym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• prezentacja;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat budowy bakterii.

3. Chętni/wybrani uczniowie pozyskują samodzielnie materiały dotyczące zasad przygotowania preparatu mikroskopowego z bakterii, takie jak filmy i fotografie, z pomocą których przedstawią w formie prezentacji informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:
   – Jakie kształty przybierają bakterie? Jakie bakterie należą do każdej z grup?
   – Na czym polega podział bakterii ze względu na barwienie metodą Grama?
   – Jakie przykładowe choroby są wywoływane przez bakterie?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują zasady przygotowania preparatu mikroskopowego z bakterii, wykorzystując wyszukane materiały. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada informacje lub koryguje błędy, odpowiada na pytania uczniów.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna I”). Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację bakterii Salmonella. Zwróć uwagę na ich kształt oraz wybarwienie oraz w jakich grupach występują. Następnie wykonują polecenie nr 2: „Wykonaj w zeszycie schematyczny rysunek bakterii Salmonella. Zwróć uwagę na ich kształt. Zapisz powiększenie, z którego dokonano obserwacji. Zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu”. Wybrane osoby przedstawiają rysunki na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium („Symulacja interaktywna II”). Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację pałeczki czerwonki (Shigella), zwracając uwagę na kształt oraz wybarwienie komórek. Następnie wykonują polecenie nr 1, w którym mają za zadanie dopasować formy morfologiczne bakterii do wywoływanych przez nie chorób. Wybrani uczniowie prezentują odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem – specjalistą w dziedzinie, której dotyczy e‑materiał. Sformułuj pytania, które chcesz mu zadać.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna I” m.in. na lekcjach: „Bakterie Gram‑dodatnie i Gram‑ujemne”, „Formy morfologiczne i budowa komórek bakteryjnych”, „Bakterie chorobotwórcze”.