Scenariusz

Autor

Learnetic

Temat zajęć

W małym dworku - szlachta polska pod zaborami

Grupa docelowa

szkoła podstawowa, klasa 7

gimnazjum, klasa 3

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców.

Kształtowane kompetencje ogólne:

porozumiewanie się w języku ojczystym,
kompetencje społeczne i obywatelskie,
kompetencje informatyczne,
umiejętność uczenia się.

Cele (szczegółowe) operacyjne

Uczeń:

opisuje życie i działalność Adama Mickiewicza,
przedstawia różne formy działalności narodowowyzwoleńczej Polaków podczas zaborów,
ocenia rolę szlachty w XIX wieku jako grupy społecznej pielęgnującej kulturę i polskie tradycje,
opisuje wygląd dworu szlacheckiego i życie XIX‑wiecznej szlachty.

Metody/techniki kształcenia:

metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;
metody problemowe: aktywizujące: dyskusja, mapa mentalna;
metody praktyczne: portfolio;
metody podające: pogadanka, wykład.

Formy organizacji pracy

indywidualna
zbiorowa
grupowa

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

Czynności organizacyjne. Nuczyciel podaje temat lekcji oraz oraz przedstawia cel lekcji zgodny z podstawą programową oraz z etapem kształcenia.

W krótkim wykładzie nauczyciel przypomina okoliczności upadku Rzeczypospolitej szlacheckiej oraz pierwsze działania polskich patriotów zmierzające do odzyskania niepodległości. Opisuje działalność Legionów Polskich, utworzonych z inicjatywy Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego, udział Polaków w walkach po stronie Francji w epoce napoleońskiej oraz okres istnienia Księstwa Warszawskiego.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel zwraca uwagę, że oprócz działalności o charakterze zbrojnym, w społeczeństwie polskim rozwijał się także ruch spiskowy. Szczególnie przybrał on na sile po utworzeniu Królestwa Polskiego. Początkowe nadzieje Polaków na większą swobodę, czy włączenie do Królestwa ziem zabranych, zostały szybko rozwiane przez politykę cara Aleksandra. Ruch ten rozwinął się zwłaszcza w środowisku szlacheckim.

Nauczyciel wyjaśnia, że to właśnie ten stan społeczny jest źródłem postaw patriotycznych, wyrażających się w tym czasie podejmowaniem walki, czy udziałem w ruchu spiskowym. Następnie pyta uczniów, z czego wynikała taka rola szlachty.

Nauczyciel kieruje odpowiedziami uczniów w taki sposób, aby zrozumieli, że szlachta miała ówcześnie najbardziej rozwiniętą świadomość narodową i była najbardziej wykształcona, a przez to pełniła też rolę podstawowego nośnika kultury polskiej.

Jako przykład postaci, której losy są związane z rozwojem kultury polskiej w okresie zaborów, a także z walką o przywrócenie państwowości Rzeczypospolitej, nauczyciel wskazuje Adama Mickiewicza.

Uczniowie oglądają fragment filmu do słów Ani: A to jeszcze nie wszystko. Nauczyciel prosi aby uczniowie zwrócili uwagę na to z jakimi miejscami związany był Adam Mickiewicz, gdzie przebywał i dlaczego akurat tam się znalazł.

Po projekcji nauczyciel poleca wyznaczonym wcześniej grupom przygotować się do prezentacji (zob. komentarz do lekcji). Kolejne grupy przedstawiają materiały zebrane metodą portfolio. Nauczyciel zwraca uwagę, aby w prezentacjach główny nacisk został położony na wyeksponowanie cech oświecenia, romantyzmu i mesjanizmu. W podsumowaniu prezentacji nauczyciel wyjaśnia, że głównym nośnikiem idei opisanych przez każdą z grup był właśnie stan szlachecki.

Nauczyciel wyświetla fragment filmu do słów: W utworze, w kilku miejscach bardzo wyraźnie zaznaczył, że jest to kultura odchodząca w przeszłość.

Przed projekcją poleca uczniom zwrócić uwagę na to, w jaki sposób życie Mickiewicza splata się z walką o odzyskanie niepodległości. Po projekcji inicjuje dyskusję, zadając pytanie

Czy XIX‑wieczny patriotyzm polski był równoznaczny jedynie z walką i spiskowaniem?

Celem dyskusji jest ukazanie z różnych postaw w społeczeństwie polskim, charakterystycznych dla tego okresu, a także zwrócenie uwagi, że w obliczu upadku państwowości oprócz walki zbrojnej równie ważne było dbanie o podtrzymywanie istnienia polskiej kultury, a nawet działania prowadzące do jej rozwoju. Jako następny dowód na dominującą rolę szlachty w XIX‑wiecznym społeczeństwie polskim nauczyciel podaje przykład zjawiska dworku szlacheckiego.

Nauczyciel zapisuje na tablicy to pojęcie, a następnie wyjaśnia, że po projekcji uczniowie wspólnie stworzą mapę mentalną ukazującą znaczenie dworku. Dlatego w trakcie oglądania powinni zwrócic szczególną uwage na jego rolę w powstaniach i budowaniu świadomości narodowej.

Uczniowie oglądają ostatni fragment filmu, a następnie tworzą mapę mentalną.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel prosi uczniów o ocenę roli i znaczenia szlachty dla politycznych i kulturalnych dziejów ziem polskich w okresie XIX‑wieku.

Uczniowie rozwiązują zadania interaktywne utrwalające wiadomości zdobyte w trakcie oglądania filmu.

Nauczyciel omawia wszystkie zadania, uczniowie podają odpowiedzi. Nauczyciel inicjuje pogadankę w celu omówienia i utrwalenia zagadnień poruszonych w filmie i na zajęciach. W trakcie pogadanki nauczyciel tak kieruje rozmową aby uczniowie sparafrazowali cel lekcji i podsumowali czego się nauczyli.

Nauczyciel podsumowuje lekcję, wykorzystując do tego ostatnią stronę Podsumowanie.

Praca domowa

Przygotuj prezentację na temat dworu szlacheckiego w twojej miejscowości/regionie. Opisz w niej architekturę dworu, podaj, kto w nim mieszkał oraz czym się zajmował.

Komentarz do lekcji

Na dwa tygodnie przed planowanymi zajęciami nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy i rozdaje im instrukcje.

Instrukcja dla grupy I
Zbierzcie materiały (w formie ilustracji, wycinków materiałów prasowych, materiałów audio lub wideo) na temat charakterystycznych cech kultury i sztuki w okresie oświecenia. Zwróćcie uwagę przede wszystkim na dokonania tego nurtu na obszarze ziem polskich.

Instrukcja dla grupy II
Zbierzcie materiały (w formie ilustracji, wycinków materiałów prasowych, materiałów audio lub wideo) na temat charakterystycznych cech kultury i sztuki w okresie romantyzmu. Zwróćcie uwagę przede wszystkim na dokonania tego nurtu na obszarze ziem polskich.

Instrukcja dla grupy III
Zbierzcie materiały (w formie ilustracji, wycinków materiałów prasowych, materiałów audio lub wideo) na temat charakterystycznych cech idei mesjanizmu. Zwróćcie uwagę przede wszystkim na cechy tej idei w wydaniu polskim.

m9d3b2b56323e6e84_1519378789093_0

Metryczka

Tytuł

W małym dworku - szlachta polska pod zaborami

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego w‑materiał się odnosi

Na łasce cara. Królestwo Polskie

Przedmiot

historia

Etap edukacyjny

gimnazjum, szkoła podstawowa

Podstawa programowa

35. Życie pod zaborami. Uczeń:

1) wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców

ziem dawnej Rzeczypospolitej;

2) charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec

zaborców;

Nowa podstawa programowa

XX. Ziemiepolskiewlatach1815–1848.Uczeń:

2) charakteryzuje okres konstytucyjny Królestwa Polskiego – ustrój, osiągnięcia wgospodarce,kulturzeiedukacji;

4) omawia położenie Polaków w zaborach pruskim iaustriackim, na obszarze ziem zabranych oraz w Rzeczypospolitej Krakowskiej;

Kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006 w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym,

3) podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

5) umiejętność uczenia się,

6) kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia