Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zróżnicowanie średniej wielkości gospodarstw w wybranych państwach świata

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

Cele kształcenia

I. Wiedza geograficzna.

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

3) Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

1. Korzystanie z planów, map fizycznogeograficznych i społeczno‑gospodarczych, fotografii, zdjęć lotniczych i satelitarnych, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych, technologii informacyjno‑komunikacyjnych oraz geoinformacyjnych w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2. Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.

Treści nauczania:

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, leśnictwo, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura). Uczeń:

1) wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie średniej wielkości gospodarstw rolnych i wskazuje jego miejsce wśród czynników rozwoju rolnictwa,

• porównuje państwa o różnych wartościach średniej wielkości gospodarstw rolnych i wskazuje przyczyny takiego zróżnicowania,

• ocenia wpływ średniej wielkości gospodarstwa rolnego na wydajność rolnictwa.

Strategie/metody/techniki nauczania: metoda projektu, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

• Karta pracy (w załączeniu).

Bibliografia:

• Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, PWN, Warszawa 2001.

• Fierla I., Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.

• Grzebisz W., Szramka H., Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 11, Rolnictwo i leśnictwo, Wyd. Kurpisz, Warszawa 1998.

• Grigg D.B., The agricultural systems of the world. An evolutionary approach, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

• Kuciński K., Geografia ekonomiczna, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.

• World Census of Agriculture in 2000, Rzym 2013.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie i przypomnienie wiadomości na temat czynników pozaprzyrodniczych rozwoju rolnictwa; nauczyciel sygnalizuje na koniec, że dziś zwrócą szczególną uwagę na strukturę agrarną, a zwłaszcza na strukturę wielkościową gospodarstw rolnych.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna:

• Nauczyciel zadaje pytanie, z jakich źródeł geograficznych należy skorzystać, żeby otrzymać informacje dotyczące powierzchni i liczby gospodarstw rolnych. W ten sposób inicjuje burzę mózgów.

• Następnie prosi uczniów o przeczytanie wstępu e‑materiału (na swoich tabletach lub poprzez wyświetlenie go na tablicy multimedialnej), w którym opisano jedno z takich źródeł.

• Kontynuując dyskusję, zadaje pytanie: Które gospodarstwa – duże czy małe – bardziej opłaca się prowadzić rolnikowi? W razie potrzeby naprowadza uczniów metodą storytelling.

• W kolejnym etapie dzieli uczniów na pięć drużyn. Prosi, żeby każda z nich przeczytała blok główny e‑materiału. Zadaniem każdego członka drużyny jest zapamiętanie jak najwięcej informacji. Nauczyciel może zasugerować, żeby podczas czytania lider zarządził, żeby każdy z członków zespołu skupił się w szczególności na jednym, wybranym przez lidera fragmencie.

• W tym czasie nauczyciel rozdaje każdej grupie wydrukowaną na dużym formacie (na przykład A3) mapę konturową świata (załącznik 1), a także porozcinane paski przedstawiające strukturę powierzchniową gospodarstw rolnych w różnych krajach świata (Uwaga: należy wyciąć je tak, żeby uczniowie, nie wiedzieli, o jaki kraj chodzi, a każdy pasek stanowił osobną część; załącznik 2; potrzebny jest klej).

• Gdy wszystkie grupy skończą czytać, nauczyciel prosi, żeby przyporządkowali schematy struktury wielkościowej gospodarstw rolnych do odpowiednich krajów na mapie. Ich zadaniem jest nałożyć je (na razie przez przyklejania) w odpowiednie miejsce na mapie. W tym czasie nie mogą używać tabletów – mają za zadanie sugerować się tym, co przeczytali i zapamiętali.

• Po skończonej pracy nauczyciel sprawdza zadanie. Omawia i wyjaśnia dobre lub złe wybory. W tym czasie może na tablicy multimedialnej wyświetlić pełny schemat. Uczniowie mogą wówczas przykleić elementy do mapy.

• W drugiej części lekcji odbywa się rozmowa na temat związku struktury wielkościowej gospodarstw rolnych ze średnią powierzchnią gospodarstwa rolnego. Nauczyciel zadaje pytanie, które z krajów mają największą, a które największą średnią powierzchnię gospodarstw rolnych. W razie kłopotów z udzieleniem na nie odpowiedzi (lub też w celu wzbogacenia dyskusji) prosi, żeby każdy z uczniów zapoznał się z multimedium bazowym. Uczeń wówczas może odczytać z wykresów dokładne wartości tego parametru dla rożnych krajów świata.

• Nauczyciel prosi o wykonanie kilku ćwiczeń z e‑materiału. Uczniowie mogą wykonywać je indywidualnie na swoich tabletach lub nauczyciel może zapraszać chętne osoby do tablicy multimedialnej.

Faza podsumowująca:

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela.

• Ocena aktywności, a także poprawności i estetyki wykonanych map. Mapy mogą być powieszone w klasopracowni lub uczniowie mogą zabrać je ze sobą do domu.

• Przypomnienie celów zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa:

• Zadanie pracy domowej w postaci dokończenia ćwiczeń zawartych w e‑materiale i sprawdzenie w różnych źródłach, jak wygląda struktura wielkościowa gospodarstw rolnych w Polsce. Nauczyciel może podać przykładową literaturę, którą zmieszczono wyżej.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium: Grafika interaktywna może znaleźć zastosowanie podczas lekcji poświęconych porównywania struktury użytków rolnych świata (zakres podstawowy: X. 2).