Autor: Anna Juwan

Temat: Produkty oddychania tlenowego

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz etapy oddychania tlenowego w komórce.

• Wskażesz, w jaki sposób można potwierdzić wydzielanie dwutlenku węgla przez kiełkujące nasiona.

• Wyróżnisz substraty oraz produkty oddychania tlenowego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• praca z filmem;

• prezentacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Trzy dni przed przeprowadzeniem doświadczenia uczniowie sieją nasiona rzeżuchy na wilgotnej wacie i pozostawiają je w ciepłym, nasłonecznionym miejscu.

2. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Produkty oddychania tlenowego”. Prosi uczniów o zapoznanie się z treściami zawartymi w sekcjach „Przeczytaj” oraz z multimedium w sekcji „Film”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Które organizmy mogą oddychać tlenowo? Jaki to ma związek z kiełkowaniem?

Faza realizacyjna:

1. Praca z e‑materiałem – prezentacja. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół otrzymuje zagadnienia do opracowania na podstawie wiadomości zawartych w e‑materiale oraz innych źródeł:
   – grupa I – glikoliza;
   – grupa II – reakcja pomostowa;
   – grupa III – cykl Krebsa;
   – grupa IV – łańcuch oddechowy.
   Uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Na koniec cała klasa wybiera najlepszą prezentację, tzn. taką, która w najciekawszy sposób omówiła dane zagadnienie.

2. Praca z multimedium („Wirtualne laboratorium (WL‑l)”). Nauczyciel informuje uczniów, że w szkolnym laboratorium przeprowadzą badanie dotyczące wydzielania dwutlenku węgla przez kiełkujące nasiona rzeżuchy. Przypomina podstawowe zasady BHP. Jeśli w szkole nie ma warunków do przeprowadzenia doświadczenia, uczniowie wykonują je w wirtualnym laboratorium. Uczniowie przeprowadzają doświadczenie zgodnie z instrukcją zamieszczoną w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑l)”. Rozwiązują problem badawczy i weryfikują hipotezę; na podstawie obserwacji zapisują wyniki i wyciągają wnioski.

3. Praca z drugim multimedium („Film”). Uczniowie wykonują samodzielnie polecenie nr 1 do filmu (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jaki związek chemiczny powoduje mętnienie wody wapiennej) i porównują odpowiedź z osobą z pary.

4. Uczniowie w parach wykonują polecenie nr 2: projektują inne doświadczenie pozwalające wykryć produkty oddychania tlenowego. Chętne zespoły przedstawiają swoje pomysły na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje na tablicy mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel zadaje pytanie w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – W jaki sposób można potwierdzić wydzielanie dwutlenku węgla przez kiełkujące nasiona?

Praca domowa:

1. Dla chętnych: Uczniowie wykonują doświadczenie zaplanowane w odpowiedzi na polecenie nr 2 do filmu.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑l)” do podsumowania lekcji.