SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Tworzenie map z wykorzystaniem metody kartodiagramu

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych.

Uczeń:

3) stosuje wybrane metody kartograficzne do prezentacji cech ilościowych i jakościowych środowiska geograficznego i ich analizy z użyciem narzędzi GIS.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia elementy wpływające na czytelność kartodiagramu,

• rozpoznaje podstawowe typy kartodiagramów,

• określa różnice między kartodiagramem a kartogramem,

• opracowuje prosty kartodiagram, korzystając z danych statystycznych dot. liczby studentów na uniwersytetach w poszczególnych województwach Polski.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna

Metody nauczania: dyskusja, mapa mentalna (technika mapy skojarzeń), metody operatywne (praca z prezentacją multimedialną, mapą, tekstem i danymi statystycznymi), ćwiczenia techniczne (wykonanie kartodiagramu)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, atlas geograficzny, konturowe mapy administracyjne Polski (dla każdego ucznia), linijka, ołówek, ewentualnie kredki i cyrkiel (dla każdego ucznia do wykonania kartodiagramu – należy na wcześniejszej lekcji poinformować uczniów, że będą potrzebne)

Materiały pomocnicze

Grygorenko W., Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, PPWK, Warszawa 1970.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – nauczyciel prosi uczniów o zapisanie na środku tablicy lub kartki papieru terminu KARTODIAGRAM, otoczenie go okręgiem, poprowadzenie od okręgu kilku promieni; następnie wpisanie przy promieniach skojarzeń z tym terminem.

• Przedstawienie, analiza i grupowanie skojarzeń, przypomnienie/wprowadzenie definicji kartodiagramu.

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Porównanie kartogramu z kartodiagramem (można wykorzystać tekst e‑materiału); nauczyciel prosi o wyszukanie w atlasie map, które zawierają kartodiagramy, wykorzystanie tabeli z e‑materiału do omówienia typów kartodiagramów.

• Co wpływa na czytelność kartodiagramu? Dyskusja (można wykorzystać e‑materiał).

• Przedstawienie kartodiagramów segmentowych – ich rodzaje, funkcje (e‑materiał).

• Uczniowie w parach wyszukują w atlasach przykładów kartodiagramów segmentowych.

• Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie polecenia 2 z części „Przeczytaj” e‑materiału. Nauczyciel może zaproponować podobne zadanie do wybranego kartodiagramu z atlasu. Uczniowie pracują w parach.

• Następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z prezentacją multimedialną zawartą w e‑materiale; krótka dyskusja, ewentualne wyjaśnienie przez nauczyciela mniej zrozumiałych treści.

• Nauczyciel prosi o zapoznanie się z ćwiczeniem 8 i wykonanie przez uczniów kartodiagramu do zawartych w nim danych statystycznych (dot. liczby studentów na uniwersytetach w poszczególnych województwach Polski).

• Każdy uczeń otrzymuje konturową mapę administracyjną Polski (podkład pod kartodiagram), wybiera rodzaj kartodiagramu, który zastosuje do przedstawienia danych, rysuje kartodiagram (nie musi być kołowy, jak zaproponowano w ćwiczeniu).

• Prezentacja kartodiagramów, wybór najlepszych, najciekawszych (ocena pracy uczniów).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia zaangażowanie uczniów.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, mówią, co było dla nich łatwe, trudne, gdzie będą mogli wykorzystać zdobyte informacje.

Praca domowa

• Podaj kilka przykładów informacji dotyczących Twojego województwa, które można przedstawić metodą kartodiagramu na mapie (sformułuj tytuły takich map).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Prezentacja multimedialna może zostać wykorzystana na lekcji dotyczącej graficznych i kartograficznych metod przedstawiania informacji geograficznej (zakres podstawowy: I. 2). Może być wykorzystana także na lekcjach powtórzeniowych z działu I (zakres podstawowy i rozszerzony) oraz do samodzielnego pogłębiania wiedzy przez ucznia.