Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Najdłuższe i najgłębsze jaskinie świata
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony: V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.
Uczeń:
charakteryzuje zjawiska wietrzenia fizycznego i chemicznego, krasowienia oraz opisuje produkty i formy powstałe w wyniku tych procesów.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
zna przykłady najgłębszych i najdłuższych jaskiń na świecie oraz w Polsce;
ocenia, na jakie zagrożenia narażone są osoby zajmujące się alpinizmem (taternictwem) jaskiniowym.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z grafiką multimedialną, tekstem e‑materiału, analiza map)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, zdjęcia z jaskini krasowej, atlas geograficzny, mapa fizyczna świata i mapa fizyczna Polski, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze:
M. Klimaszewski, Geomorfologia, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1978.
M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel przedstawia uczniom zdjęcia dowolnej jaskini – pogadanka na temat: Jakie warunki sprzyjają powstawaniu jaskiń? Czy w Polsce występują jaskinie? Czy można je zwiedzać? Dlaczego interesują turystów?
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Wyjaśnienie terminu: speleologia.
Pogadanka o turystycznym i sportowym wykorzystaniu jaskiń – alpinizm podziemny, nurkowanie jaskiniowe.
Nauczyciel prosi, aby uczniowie (pracując w parach) na podstawie tekstu e‑materiału wypisali przykłady najdłuższych i najgłębszych jaskiń na świecie, wskazali miejsca występowania tych jaskiń na mapie fizycznej świata.
Na podstawie e‑materiału uczniowie przedstawiają przykłady innych jaskiń – np. o największej objętości, czy uznawanej za najpiękniejszą (oglądają fotografie z tych jaskiń).
Uczniowie na mapie fizycznej Polski wskazują przykłady regionów, w których mogą występować jaskinie.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy – zadaniem każdej z nich jest zapoznanie się z grafiką multimedialną i zapisanie odpowiedzi na podane w niej polecenia. (uczniowie poznają także nazwy i miejsca występowania tych jaskiń w Polsce).
Przedyskutowanie odpowiedzi na forum klasy.
Następnie grupy otrzymują problem do rozwiązania (metodą drzewa decyzyjnego): Czy należy eksplorować jaskinie?
Grupy otrzymują arkusze papieru ze schematem drzewa decyzyjnego, uczniowie wpisują problem w pniu drzewa.
Następnie dyskutując, wpisują warianty rozwiązania problemu, negatywne i pozytywne skutki każdego z rozwiązań, wyciągają wnioski (decyzje) wynikające z analizy problemu.
Prezentacja drzew decyzyjnych na forum klasy.
Ocena zagrożeń wynikających z eksploracji jaskiń.
Faza podsumowująca
Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – uczniowie indywidualnie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami np. co było dla nich łatwe, trudne, ciekawe, do czego mogą wykorzystać zdobyte informacje itp.
Praca domowa
Wybierz dowolną jaskinię (w Polsce lub na świecie) udostępnioną turystom do zwiedzania. Wyjaśnij, na czym polega jej turystyczna atrakcyjność.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
grafikę multimedialną można wykorzystać w czasie lekcji dotyczącej uzasadnienia działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce (zakres podstawowy, dział XIV. 11);
grafikę multimedialną można wykorzystać również podczas lekcji dotyczącej środowiska przyrodniczego Polski – zakres podstawowy, np. związek budowy geologicznej z cechami ukształtowania powierzchni (dział XIV. 4).