Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zbudowane są kryształy kowalencyjne?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje budowę kryształów kowalencyjnych;

• określa, czy kryształ jest kryształem kowalencyjnym;

• omawia właściwości kryształów kowalencyjnych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• prezentacja multimedialna;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Jakie są różnice między właściwościami grafitu i diamentu? Co jest przyczyną tak zróżnicowanych właściwości tych dwóch odmian alotropowych węgla? Co ma wpływ na właściwości kryształu?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia kryształ kowalencyjny.

Faza realizacyjna:

1. Analiza tekstu w dostępnych źródłach informacji nt. kryształów kowalencyjnych.

2. Nauczyciel inicjuje dyskusję w kontekście:

• kryształy kowalencyjne – pojęcie, charakterystyka;

• elektroujemność a wiązania kowalencyjne;

3. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy zadaniowe:

• I grupa – kryształy homodesmiczne i przykładowe struktury homodesmiczne - własności i zastosowania;

• II grupa – kryształy heterodesmiczne i przykłady struktur heterodesmicznych, własności i zastosowania.

4. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela arkusze papieru i mazaki, opracowuje swoje zagadnienie w oparciu o dostępne źródła informacji. uczniowie mogą posiłkować się też animacjami zawartymi w e‑materiale. Po wykonaniu pracy liderzy grup, z wykorzystaniem techniki gadająca ściana, omawiają wytwory prac uczniowskich. Pozostali uczniowie z innych grup mogą uzupełniać wiadomości włączając się do dyskusji.

5. Nauczyciel podczas omawiania treści przez liderów grup wyświetla na prezentacji multimedialnej odpowiednio wybrane regularne struktury kowalencyjne homodesmiczne: diamentu, krzemu, germanu, cyny szarej oraz związków: węgliku krzemu, siarczku cynku, azotku boru oraz wybrane heksagonalne struktury kowalencyjne heterodesmiczne: grafitu, azotku boru.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Czym charakteryzuje się kryształ kowalencyjny?

• Czy w krysztale kowalencyjnym można wyróżnić poszczególne molekuły? Dlaczego?

• Jakie substancje mogą tworzyć kryształy kowalencyjne?

• Jakie wiązania występują w kryształkach kowalencyjnych? 2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel zleca uczniom wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Model 3D struktury krystalicznej odmian alotropowych może być wykorzystany jako pomoc podczas omawiania treści, podczas przygotowywania się do zajęć przez uczniów oraz przed sprawdzianem.

Materiały pomocnicze:

1. Arkusze papieru, mazaki, glutaki;

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym charakteryzuje się kryształ kowalencyjny?

• Czy w krysztale kowalencyjnym można wyróżnić poszczególne molekuły? Dlaczego?

• Jakie substancje mogą tworzyć kryształy kowalencyjne?

• Jakie wiązania występują w kryształkach kowalencyjnych?