SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zmiany klimatu a ekstremalne zjawiska atmosferyczne

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy klasa I lub zakres rozszerzony klasa IV

Podstawa programowa

Zakres podstawowy:

III. Atmosfera: czynniki klimatotwórcze, rozkład temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego i opadów, ogólna cyrkulacja atmosferyczna, mapa synoptyczna, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

7. przedstawia piękno, potęgę oraz dynamikę zmian zachodzących w atmosferze, wyjaśnia przyczyny tych zmian, ukazuje ich zagrożenia i skutki w formie prezentacji fotograficzno‑opisowej.

Zakres rozszerzony:

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

1. wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• zna i charakteryzuje czynniki wpływające na zmiany klimatu,

• charakteryzuje ekstremalne zjawiska atmosferyczne,

• wykazuje związki między zmianami klimatu a ekstremalnymi zjawiskami atmosferycznymi.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: dyskusja, burza mózgów, mapa mentalna/plakat, metody operatywne (praca z e‑materiałem)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik

Materiały pomocnicze:

G.D. Roth, Pogoda i klimat, Świat Książki, Warszawa 2000.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę lekcji – pogadanka: jakie czynniki wpływają na zróżnicowanie klimatyczne na Ziemi? czy te czynniki mogą ulegać zmianom? czy mogą wywoływać katastrofalne dla człowieka skutki?

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel wymienia rodzaje czynników wpływających na globalne zmiany klimatu (astronomiczne, astrofizyczne, hydrologiczne, tektoniczne, antropogeniczne, sejsmologiczne i wulkaniczne), zapisuje je na tablicy w taki sposób, aby uczniowie mogli później przykleić małe karteczki do danej grupy czynników.

• Podział uczniów na grupy 4‑osobowe, każda otrzymuje po 6 karteczek samoprzylepnych (po jednej do każdej grupy czynników).

• Uczniowie starają się dla każdej grupy czynników dopisać konkretne przykłady ich wpływu na zmiany klimatu – zapisują je na otrzymanych małych karteczkach.

• Następnie uczniowie przyklejają swoje kartki do tablicy (zapisany przykład do danej grupy czynników).

• Analiza, selekcja przykładów, dyskusja na ich temat. Jeżeli uczniowie nie podali przykładów wpływu do jakiejś grupy czynników, podaje je nauczyciel.

• W dyskusji przy wpływie działalności człowieka pojawić powinien się wzrost efektu cieplarnianego; podkreślenie, że wulkany również mogą przyczynić się (w sposób naturalny) do pogłębiania tego procesu.

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z tekstem e‑materiału dotyczącym efektu cieplarnianego.

• Pracując w grupach, uczniowie analizują przyczyny i skutki efektu cieplarnianego; ich dalszym zadaniem jest utworzenie ciągu przyczynowo‑skutkowego, który przedstawi, w jaki sposób te zmiany klimatyczne wpływają na powstawanie ekstremalnych zjawisk atmosferycznych, a przez to na życie i działalność człowieka.

• Uczniowie na dużych arkuszach papieru, dyskutując, tworzą plakaty przedstawiające ciągi przyczynowo‑skutkowe (wpływ zmian klimatu na występowanie ekstremalnych zjawisk atmosferycznych i ich przykładowe skutki).

• Nauczyciel przypomina, że uczniowie mogą korzystać z e‑materiału i innych dostępnych źródeł informacji.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele grup omawiają swoje plakaty

• Dyskusja na forum klasy o skutkach zmian klimatu.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wskazuje uczniom do wykonania wybrane ćwiczenia z e‑materiału (do indywidualnej pracy).

• Następnie podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami; ocenia pracę uczniów i ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było dla nich ciekawe, nowe, trudne i gdzie mogą wykorzystać zdobytą na lekcji wiedzę.

Praca domowa

• Korzystając z różnych źródeł informacji, podaj przykłady wystąpienia w Polsce trąb powietrznych w ciągu dwóch ostatnich lat. Zapisz warunki atmosferyczne, które poprzedziły wystąpienie zjawiska.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Film edukacyjny można wykorzystać przy powtórzeniu treści z działu III. (Atmosfera), zakres podstawowy.

• Można go wykorzystać podczas lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczących problemów środowiskowych współczesnego świata (dział XVIII).