Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Odyseja w poszukiwaniu czasu – Marcel Proust W poszukiwaniu straconego czasu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśni, czym kierował się Marcel Proust, pisząc swoją powieść;

  • pozna recepcję jego dzieła we Francji i w Polsce;

  • wyjaśni, na czym polega fenomen W poszukiwaniu straconego czasu.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie przed zajęciami zapoznają się z informacjami na temat cyklu powieściowego W poszukiwaniu straconego czasu. Dowiadują się, z ilu części się składa, jakie są ich tytuły oraz dlaczego ten cykl określa się mianem rewolucyjnego.

Faza wprowadzająca:

  1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie chętna osoba krótko charakteryzuje cykl powieściowy Marcela Prousta.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Następnie prosi, by uczniowie przygotowali – każdy indywidualnie – mapę myśli, której główne hasło brzmi: czas. Wybrana osoba lub ochotnik przedstawia wynik swojej pracy.

  2. Uczniowie dzielą się informacjami na temat tego, czym kierował się Marcel Proust, pisząc swoją powieść. Nauczyciel może pomagać w dyskusji.

  3. W dalszej części lekcji uczniowie zapoznają się z ilustracją interaktywną i wyjaśniają, jak wyglądało zyskiwanie popularności przez cykl Marcela Prousta. Mogą pracować w parach.

  4. Uczniowie dzielą się na kilkuosobowe zespoły. Każda grupa opracowuje odpowiedzi związane z następującymi kwestiami:
    - jaką rolę przypisuje intelektowi narrator we fragmencie powieści.
    - które elementy składają się na obraz przeszłości w narracji snutej we fragmencie. zamieszczonym w sekcji „Audiobook”?
    Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele zespołów odczytują swoje ustalenia.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

  2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

  1. Wyjaśnij, o czym świadczyć może fakt, że powieść Prousta była pierwszą książką, jaka ukazała się we Francji po I wojnie światowej.

Materiały pomocnicze:

  • Vladimir Nabokov, Wykłady o literaturze, tłum. Z. Batko, Warszawa 2000.

  • Jan Błoński, Widzieć jasno w zachwyceniu. Szkic literacki o twórczości Prousta, [w:] Proust w oczach krytyki światowej, red. Jan Błoński, Warszawa 1970.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.

Audiobook