Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Myśl jest to zdanie sensowne. Ludwig Wittgenstein – poglądy
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia postać i omawia poglądy Ludwiga Wittgensteina;
analizuje stanowisko Wittgensteina na temat roli języka;
ocenia wpływ Wittgensteina na rozwój filozofii europejskiej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
praca z tekstem;
esej filozoficzny.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy najważniejsze problemy filozoficzne można sprowadzić do problemów językowych? Czego dowiedzieliście się o Ludwigu Wittgensteinie i jego poglądach?
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj”, jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność. Uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory. Nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Klasa dzieli się na dwa zespoły, a zespoły mogą podzielić się na 2‑4-osobowe grupy. Zespół pierwszy pracuje z nagraniem nr 1, zespół drugi – z nagraniem nr 2. Nauczyciel odczytuje polecenia do audiobooków:
a. dla zespołu 1: Czym są granice myślenia? Czy istnieje możliwość ich wytyczenia? Do czego zmierza wywód Wittgensteina? Spróbuj zrekonstruować główne tezy jego ontologii.
b. dla zespołu 2: Zrekonstruuj różne określenia gier językowych. Co według ciebie jest kluczowe dla zrozumienia zasady gier przedstawionych przez autora „Dociekań”? Podaj i wytłumacz jedną z gier językowych przedstawionych w cytowanych fragmentach.
Praca wszystkich grup nad odpowiedziami na pytania.Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Prezentacja TED”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Uczniowie w tych samych grupach, w których pracowali wcześniej, projektują grę językową podobną do opisanych przez Ludwiga Wittensteina. Prezentacja projektów i ich omówienie na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Wittgensteina droga poszukiwania zrozumienia rzeczywistości. Rozwiń tę myśl w formie eseju, korzystając z cytowanych fragmentów z dzieł autora Dociekań.
Materiały pomocnicze:
Wolniewicz B., Rzeczy i fakty. Wstęp do pierwszej filozofii Wittgensteina, Warszawa 1968.
Gellner E., Słowa i rzeczy czyli nie pozbawiona analizy krytyka filozofii lingwistycznej, przedmową opatrzył Bertrand Russell, Warszawa 1984.
Wołos M., Koncepcja ‘gry językowej’ Wittgensteina w świetle badań językoznawczych, Kraków 2002.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.