Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie jest zastosowanie żelaza?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa skład różnych form żelaza;

• wymienia zastosowania stali, żeliwa i kutego żelaza;

• określa, jakie pierwiastki stopowe odpowiadają za konkretne polepszenie właściwości stali i łączy te właściwości z zastosowaniem.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• prezentacja multimedialna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół zastosowania żelaza. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Wiadomości na temat zastosowania mogą być wykorzystane w tworzeniu prezentacji multimedialnej.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacja multimedialna na temat zastosowań żelaza – praca w grupach. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe:

• I grupa – żelazo kute;

• II grupa – żeliwo;

• III grupa – stal.

2. Uczniowie przygotowują prezentacje multimedialne wg kryteriów zamieszczonych w materiałach pomocniczych uwzględniając właściwości, zastosowanie oraz zalety i wady danej formy żelaza. Po wyznaczonym czasie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy. Po zakończeniu prezentacji jest czas na zadawanie pytań, dotyczących przedstawionych treści, a następnie na komentarze/ocenę merytoryczną i techniczną.

3. Uczniowie pozostają w tych samych trzech grupach. Zadaniem każdego zespołu będzie znalezienie informacji w dostępnych źródłach, w tym w e‑materiale, jakie właściwości stali uzyskuje się, stosując jako dodatek:

• grupa 1 – Mn, S, Ni;

• grupa 2 – Cr, Mo, V;

• grupa 3 – Si, Cu, Al.
  Informacje podane przez grupy nauczyciel wpisuje do tabeli na tablicy, po czym uczniowie analizują wyszukane informacje.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej z e‑materiału tabelę przedstawiającą porównanie właściwości kutego żelaza, żeliwa i stali. Uczniowie analizują na forum klasy wyświetlone właściwości.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań lub może przygotować quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Uczniowie odpowiadają na pytania: jakie znasz formy żelaza? W jakim celu dodaję do żelaza inne pierwiastki? Jakie właściwości i zastosowanie ma kute żelazo? Jaki skład ma żeliwo? Gdzie żeliwo znalazło zastosowanie? Jakie znasz rodzaje żeliwa? Co to jest stal? Jakie jest zastosowanie żelaza w zależności od zawartości węgla? Co to jest hartowność?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie znasz formy żelaza?

• W jakim celu dodaję do żelaza inne pierwiastki?

• Jakie właściwości i zastosowanie ma kute żelazo?

• Jaki skład ma żeliwo?

• Gdzie żeliwo znalazło zastosowanie?

• Jakie znasz rodzaje żeliwa?

• Co to jest stal?

• Jakie jest zastosowanie żelaza w zależności od zawartości węgla?

• Co to jest hartowność?
  2. Kryteria oceny prezentacji:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu);

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa);

• konkretność (zdania krótkie – równoważnikowe, hasła);

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów);

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk);

• prezentacja każdej z grup powinna mieć max. pięć slajdów;

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – trzy min.).