Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Jakie jest zastosowanie żelaza?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy i rozszerzony
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;
4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
określa skład różnych form żelaza;
wymienia zastosowania stali, żeliwa i kutego żelaza;
określa, jakie pierwiastki stopowe odpowiadają za konkretne polepszenie właściwości stali i łączy te właściwości z zastosowaniem.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
dyskusja dydaktyczna;
prezentacja multimedialna;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;
rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół zastosowania żelaza. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Wiadomości na temat zastosowania mogą być wykorzystane w tworzeniu prezentacji multimedialnej.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Faza realizacyjna:
Prezentacja multimedialna na temat zastosowań żelaza – praca w grupach. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe:
I grupa – żelazo kute;
II grupa – żeliwo;
III grupa – stal.
Uczniowie przygotowują prezentacje multimedialne wg kryteriów zamieszczonych w materiałach pomocniczych uwzględniając właściwości, zastosowanie oraz zalety i wady danej formy żelaza. Po wyznaczonym czasie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy. Po zakończeniu prezentacji jest czas na zadawanie pytań, dotyczących przedstawionych treści, a następnie na komentarze/ocenę merytoryczną i techniczną.
Uczniowie pozostają w tych samych trzech grupach. Zadaniem każdego zespołu będzie znalezienie informacji w dostępnych źródłach, w tym w e‑materiale, jakie właściwości stali uzyskuje się, stosując jako dodatek:
grupa 1 – Mn, S, Ni;
grupa 2 – Cr, Mo, V;
grupa 3 – Si, Cu, Al.
Informacje podane przez grupy nauczyciel wpisuje do tabeli na tablicy, po czym uczniowie analizują wyszukane informacje.
Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej z e‑materiału tabelę przedstawiającą porównanie właściwości kutego żelaza, żeliwa i stali. Uczniowie analizują na forum klasy wyświetlone właściwości.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań lub może przygotować quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Uczniowie odpowiadają na pytania: jakie znasz formy żelaza? W jakim celu dodaję do żelaza inne pierwiastki? Jakie właściwości i zastosowanie ma kute żelazo? Jaki skład ma żeliwo? Gdzie żeliwo znalazło zastosowanie? Jakie znasz rodzaje żeliwa? Co to jest stal? Jakie jest zastosowanie żelaza w zależności od zawartości węgla? Co to jest hartowność?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałam/łem sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.
Materiały pomocnicze:
1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Jakie znasz formy żelaza?
W jakim celu dodaję do żelaza inne pierwiastki?
Jakie właściwości i zastosowanie ma kute żelazo?
Jaki skład ma żeliwo?
Gdzie żeliwo znalazło zastosowanie?
Jakie znasz rodzaje żeliwa?
Co to jest stal?
Jakie jest zastosowanie żelaza w zależności od zawartości węgla?
Co to jest hartowność?
2. Kryteria oceny prezentacji:poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu);
język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa);
konkretność (zdania krótkie – równoważnikowe, hasła);
atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów);
estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk);
prezentacja każdej z grup powinna mieć max. pięć slajdów;
czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – trzy min.).