Autor: Anna Juwan

Temat: Struktura genów ciągłych i podzielonych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz budowę genów ciągłych i określisz ich występowanie.

• Opiszesz budowę genów podzielnych i wskażesz, gdzie występują.

• Porównasz strukturę genów ciągłych i podzielonych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• praca z filmem;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru, flamastry.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje pytania:
   – Co to są geny ciągłe i nieciągłe?
   – U jakich organizmów występują?
   Uzupełnia wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium. Uczniowie odczytują polecenie nr 1 („Na podstawie animacji scharakteryzuj pojęcie intron i ekson”) i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

2. Praca z drugim multimedium („Film”). Uczniowie w parach opracowują odpowiedzi do polecenia nr 1 („Scharakteryzuj strukturę genów ciągłych oraz ich występowanie u organizmów, a następnie zapoznaj się z filmem zamieszczonym w poniższych »Wskazówkach i kluczach odpowiedzi« i porównaj swoją odpowiedź z wypowiedzią eksperta prof. dr. hab. Grzegorza Węgrzyna”) oraz polecenia nr 2 („Scharakteryzuj strukturę genów podzielonych oraz ich występowanie u organizmów, a następnie zapoznaj się z filmem zamieszczonym w poniższych »Wskazówkach i kluczach odpowiedzi« i porównaj swoją odpowiedź z wypowiedzią eksperta prof. dr. hab. Grzegorza Węgrzyna”). Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrane osoby odczytują swoje odpowiedzi.

3. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje im arkusze papieru A1 oraz flamastry. Omawia zasady tworzenia mapy myśli: uczniowie mają na podstawie e‑materiału w graficzny sposób uporządkować oraz zapisać informacje dotyczące dotyczące budowy genów ciagłych i podzielonych. Nauczyciel kontroluje pracę grup, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości uczniów. Po upływie wyznaczonego czasu chętne osoby prezentują mapy myśli wykonane przez swoją grupę.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Introny często noszą nazwę DNA śmieciowego, które np. u człowieka stanowi około 90% genomu. Jak myślicie, jaka jest rola intronów i skąd one pochodzą?”. Uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel je uzupełnia i wyjaśnia wątpliwości.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium zamieszczonym w sekcji „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy na zajęciach.