Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Kultura w drugiej połowie XIX wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje zmiany zachodzące w kulturze II połowy XIX wieku;

• wymienia najważniejsze prądy artystyczne i wynalazki kształtujące kulturę elit i kulturę masową;

• opisuje związek industrializacji z tzw. kulturą czasu wolnego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy tematu i celu zajęć, omówienie planowanego ich przebiegu.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z pierwszym multimedium („Film”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Wymień przyczyny wygaśnięcia idei romantycznej”. Poleca uczniom, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, opisując zmiany, jakie zaszły w polskiej kulturze po upadku powstania styczniowego.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel czyta treść polecenia nr 2 i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie materiału, który zaraz zostanie wyświetlony na tablicy. Po okreslonym czasie wybrana dwójka uczniowska prezentuje swoją propozycję odpowiedzi, uczniowie mogą ją uzupełniać.

4. W kolejnym kroku uczniowie. wykonują polecenie nr 3, dopasowjąc instytucje kulturalne do odpowiednich miejsc.

5. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Jak kształtowała się polska kultura w drugiej połowie XIX w. na tle reszty Europy? Czy twórczość pisarzy i pisarek pozytywistycznych mogła podtrzymywać patriotyzm Polaków? Uczniowie krótko dyskutują.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć i dokonuje oceny pracy grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

W. Kopczyński, Dzieje Polski nowżytnej, t. 1, Warszawa 1986.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać materiały filmowe do przygotowania się do lekcji powtórkowej.