Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Budowa i znaczenie narządu zmysłu węchu u zwierząt i człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
7. Regulacja nerwowa. Uczeń:
9) przedstawia budowę i rolę zmysłu smaku i węchu;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
6) Regulacja nerwowa. Uczeń:
l) przedstawia budowę i rolę zmysłu smaku i węchu,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Opiszesz budowę narządu węchu człowieka.

  • Wyjaśnisz znaczenie i sposób działania narządu Jacobsona.

  • Przedstawisz funkcje narządu węchu.

  • Omówisz przykłady zwierząt o bardzo dobrze rozwiniętym zmyśle powonienia.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • rozmowa kierowana;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • praca z filmem.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Budowa i znaczenie narządu zmysłu węchu u zwierząt i człowieka”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 (w którym mają za zadanie wskazać fałszywe stwierdzenie o narządzie węchowym człowieka) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Prowadzący lekcję wyświetla treści z sekcji „Wprowadzenie”. Informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
    – Jakie funkcje pełni narząd węchu?
    – Jakie znacie przykłady zwierząt o bardzo dobrze rozwiniętym zmyśle powonienia?
    – Czy wiecie, ile zapachów jest w stanie rozróżnić człowiek? (Człowiek jest w stanie rozróżnić 2–4 tys. zapachów).

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z filmem udostępnionym przez nauczyciela i wykonują indywidualnie polecenia do multimedium. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel i pozostali uczniowie oceniają ich poprawność.

  2. Uczniowie w parach tworzą tabelę przedstawiającą cechy budowy i funkcje narządów węchu u człowieka oraz zwierząt. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje na forum klasy. Pozostali uczniowie lub nauczyciel dopowiadają brakujące informacje.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (dotyczące funkcji narządu Jacobsona), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

  4. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 8 (dotyczące funkcji ochronnej narządu węchu i zwierząt). Następnie wspólnie z nauczycielem omawiają prawidłowe rozwiązania.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

  2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 4 oraz 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

  • Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White, Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka, tłum. Joanna Gromadzka‑Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.

Sprawdź się