Dla nauczyciela

Autor: Paulina Król

Przedmiot: Język polski

Temat: Motywy poezji barokowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wie, jakie motywy występowały w poezji barokowej;

  • charakteryzuje barokowe toposy;

  • analizuje fragmenty tekstów obrazujące tematy podejmowane w poezji tego okresu.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Motywy poezji barokowej”.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z materiałem filmowym w sekcji „Film”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

  2. Prowadzący zajęcia rozpoczyna krótką rozmowę wprowadzającą: literatura baroku.

Faza realizacyjna

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z sekcją „Przeczytaj”.

  2. Uczniowie dzielą się na 3 grupy. Każda z nich otrzymuje brystol, na którym należy przedstawić piramidę motywów, jakie występowały w poezji barokowej. Uczniowie mają zwrócić uwagę na to, co je ukształtowało. Po wyznaczonym czasie następuje prezentacja hierarchizacji. Nauczyciel komentuje i ocenia pracę grup.

  3. Uczniowie pozostają na swoich miejscach i zapoznają się z multimedium „Mapa myśli”. Grupy dzielą się elementami z mapy:
    – grupa 1: Kierunki poezji barokowej
    – grupa 2: Wzorce osobowe poezji barokowej
    – grupa 3: Nurty poezji barokowej.
    Nauczyciel wyświetla na tablicy treść polecenia 2. Po wyznaczonym czasie następuje omówienie kategorii i odpowiedź na polecenie. Nauczyciel komentuje.

  4. Uczniowie odczytują dobierają się w trójki i odczytują treść ćwiczenia 2 z sekcji „Mapa myśli”. Nauczyciel prosi o wspólne odczytanie odpowiedzi.

  5. Nauczyciel wyświetla teksty źródłowe w sekcji „Film”. Klasa tworzy trzy grupy, każda z nich zapoznaje się z jednym tekstem. Uczniowie dyskutują nad odpowiedzią do polecenia 2.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują wnioski z dyskusji kończącej fazę realizacyjną. Nauczyciel zapisuje na tablicy: charakterystyka barokowych toposów. Uczniowie wymieniają hasła, nauczyciel zapisuje najciekawsze.

  2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i przeprowadza krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

  1. Uczniowie odpowiadają na pytanie z polecenie 1 w sekcji „Film”: Czym jest barokowy topos ogrodu?

Materiały pomocnicze:

  • Czesław Hernas, Barok, Warszawa 1973.

  • Paweł Sarzała, Barokowa medytacja o śmierci ścigającej człowieka w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, „Prace Polonistyczne” 2000, nr 55.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do podsumowania lekcji.

Mapa myśli