Autor: Anna Juwan

Temat: Plazmodesmy – budowa i znaczenie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz budowę plazmodesmy.

• Zlokalizujesz elementy wchodzące w skład plazmodesmy.

• Przedstawisz rolę plazmodesmy.

• Porównasz drogi transportu substancji pomiędzy komórkami roślinnymi.

• Ocenisz znaczenie aktywności plazmodesm dla funkcjonowania komórki i organu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• burza mózgów;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału w ten sposób, żeby w czasie zajęć móc aktywnie uczestniczyć w dyskusji i rozwiązywać zadania.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie:
   – Jakie znaczenie dla funkcjonowania komórki i organu ma aktywność plazmodesm?
   Wybrana osoba wszystkie odpowiedzi zapisuje na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel rozpoczyna burzę mózgów, pytając: „Co może być transportowane symplastem?”. Po uzyskaniu kilku odpowiedzi dopowiada, że za pomocą plazmodesm i komunikacji symplastowej przekazywany jest również błonowy impuls elektryczny. Następnie uczniowie w parach rozwiązują zadanie problemowe i formułują odpowiedź na następujące pytanie: „Jak liczba i przepustowość plazmodesm wpływają na rozwój rośliny?”.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium. Uczniowie odczytują polecenie nr 1 („Zapoznaj się z animacją dotyczącą budowy i działania plazmodesm i wskaż, jakie funkcje pełnią one w komórce”) oraz polecenie nr 2 („Na podstawie animacji oraz własnej wiedzy wymień dwa czynniki, od których zależy szybkość transportu substancji przez plasmodesmy”) i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na 4‑osobowe grupy. Każda z nich dostaje szary papier i flamastry. Zadaniem uczniów jest wyszukanie w dostępnych źródłach (np. internetowych) informacji na temat wpływu czynników zewnętrznych (m.in. temperatury, ciśnienia) na zmiany drożności plazmodesm. Uczniowie opracowują mapę myśli, uwzględniając skutki zmian w drożności plazmodesm.

4. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 10 („Średnica plazmodesmy może ulec zmianie. Na podstawie rysunku wyjaśnij, na czym polega to zjawisko”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 1 oraz ćwiczenie nr 8 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Animacja” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.