Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.2.5.3

Imię i nazwisko autora: Katarzyna Walkowska/Nicole Krohn-Nadarzyński

Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Tannengrün und Lebkuchenduft – Weihnachten in Deutschland/Jodła i zapach pierników – Święta Bożego Narodzenia w Niemczech

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa II, zakres podstawowy, poziom językowy B1

Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na temat zwyczajów bożonarodzeniowych, tradycji ubierania choinki oraz potraw świątecznych.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności, wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka, a także wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne oraz proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach oraz reaguje w formie prostego tekstu pisanego w typowych sytuacjach w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
1) reaguje na polecenia;
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
6) układa informacje w określonym porządku;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
4) znajduje w tekście określone informacje;
6) układa informacje w określonym porządku;
IV. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
5) opisuje upodobania;
V. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, życiorys, CV, list motywacyjny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
5) opisuje upodobania;
7) wyraża i opisuje uczucia i emocje;
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
VII. Uczeń reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, SMS, list prywatny, formularz, e‑mail, komentarz, wpis na czacie/forum) w typowych sytuacjach:
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się.

Cele operacyjne – zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3–6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART

Uczeń:

  • opowiada historię choinki – symbolu Świąt Bożego Narodzenia w Niemczech;

  • przedstawia sposób przygotowania ulubionej potrawy świątecznej;

  • opisuje, w jaki sposób spędza czas Świąt Bożego Narodzenia.

Cele motywacyjne

Uczeń:

  • ma możliwość decydowania o swojej gotowości do mówienia;

  • ma możliwość samodzielnej pracy nad językiem;

  • otrzymuje informację zwrotną o postępach;

  • sam decyduje, jak rozwiązać problem i udzielić wyjaśnień;

  • sam decyduje, o czym będzie mówił podczas lekcji;

  • sam decyduje, o czym będzie pisał podczas lekcji;

  • sam decyduje, w jaki sposób zbierze informacje;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • uczy się sztuki przemawiania i argumentowania;

  • wykorzystuje i rozwija kreatywność.

Strategie uczenia się:

strategie pamięciowe:

  • używanie obrazu i dźwięku (wprowadzanie słów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych, tworzenie ilustracji, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków z naszego języka do dźwięków języka, którego się uczymy, tworzenie rymowanek itd.);

strategie kognitywne:

  • indywidualne organizowanie wiedzy językowej, np. robienie streszczeń i notatek, zaznaczanie, podkreślanie, zakreślanie kolorem;

strategie kompensacyjne:

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych),

  • pokonywanie ograniczeń w mówieniu i pisaniu poprzez np. przechodzenie na język ojczysty, szukanie pomocy u rozmówców, używanie mimiki i gestu, unikanie tematu rozmowy bądź jego zmiana, tworzenie nowych słów, użycie synonimów, antonimów, tworzenie parafrazy,

  • wykorzystywanie wskazówek niejęzykowych (np. mowa ciała, sposób zwracania się, wiedza ogólna itp.);

strategie metakognitywne:

  • korzystanie z różnych dodatkowych źródeł do nauki języka takich jak słowniki czy Internet,

  • koncentrowanie uwagi (podczas uczenia się unika się czynników rozpraszających naszą uwagę);

strategie afektywne:

  • automotywacja i zachęcenie do działania (głośne wyrażanie pozytywnej afirmacji/ stwierdzenia o sobie, np. „uczenie niemieckiego sprawia mi dużą przyjemność”, „mówię po niemiecku o wiele lepiej niż miesiąc temu”);

strategie społeczne:

  • zadawanie pytania (prośba o wyjaśnienie, powtórzenie, o poprawienie błędów),

  • współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego).

Metody i formy nauczania:

  • podająca: pogadanka, anegdota, praca z tekstem źródłowym, wykład informacyjny w formie audio i/lub video, podcast;

  • eksponująca: ćwiczenia przedmiotowe;

  • aktywizująca: burza mózgów;

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca grupowa,

  • praca w parach,

  • plenum.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer z podłączeniem do internetu,

  • słowniczek,

  • tekst źródłowy,

  • skrzynka z pytaniami,

  • multimedium (film),

  • slajdy,

  • blok flipchart,

  • przepisy kulinarne,

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się zdjęciu otwierającemu i pyta: Czy domyślacie się, co będzie tematem naszej dzisiejszej lekcji?

  • Nauczyciel prosi o przeczytanie informacji „Czy wiesz, że…” na temat Świąt Bożego Narodzenia na świecie.

  • Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję na temat znaczenia choinki jako symbolu Świąt Bożego Narodzenia. Wykorzystuje do tego zdjęcia z części Przeczytaj i pyta uczniów: Womit assoziierst du diese Bilder? Haben diese Bäume eine symbolische Bedeutung?

b) Faza realizacyjna

  • Uczniowie czytają tekst i notują najważniejsze według nich wyrazy lub zwroty, na podstawie których będą mogli opowiedzieć o tym, czego dowiedzieli się z tekstu. Uczniowie podają kolejno wyrazy, które zanotowali. Nauczyciel zapisuje je na tablicy, a następnie prosi, aby każdy uczeń powiedział jedno zdanie, wykorzystując co najmniej jeden z wyrazów zapisanych na tablicy.

  • Po wprowadzeniu w ten sposób słownictwa uczniowie czytają ponownie tekst oraz – pracując w parach – wykonują zadania do tekstu (Übung 1‑3 w części Przeczytaj). Uczniowie przyporządkowują do odpowiednich miejsc w tekście brakujące fragmenty, określają, czy dane informacje są zgodne z treścią oraz pracują ze słownictwem, dopasowując wyrazy o podobnym znaczeniu.

  • Następnie nauczyciel zapisuje na tablicy kilka przysłówków czasu, np. vorher, zuletzt, dann, zuerst i pyta uczniów o ich znaczenie: Was bedeuten diese Wörter auf Polnisch? Wozu dienen sie? Nauczyciel przypomina zasady użycia przysłówków czasu lub prosi uczniów o zapoznanie się z Tipp zur Grammatik. Aby sprawdzić, czy uczniowie zrozumieli dany wątek gramatyczny nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w tekście przykładów zdań z innymi przysłówkami czasu. Chętni uczniowie odczytują te zdania.

  • Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda grupa otrzymuje listę przysłówków, np. anfangs, zuerst, dann, später, bald, schließlich i przygotowuje na podstawie tekstu w części Przeczytaj własny schemat historii drzewka świątecznego. Przy wybranych przysłówkach uczniowie umieszczają symbole graficzne lub słowa klucze, na podstawie których opowiedzą pełnymi zdaniami o historii choinki jako symbolu Świąt Bożego Narodzenia w Niemczech, np. Anfangs wollten Freiburger Bäcker den Kindern eine Freude bereiten und stellten vor einem Krankenhaus einen Weihnachtsbaum auf. Dann schmückten sie den Baum mit Früchten und Nüssen. Die Freiburger Kinder durften später das Naschwerk abnehmen und essen. Der Brauch wurde immer beliebter, und so wurden Weihnachtsbäume bald auch zu Hause aufgestellt. Schließlich wurde der Brauch populär und der Weihnachtsbaum wurde sogar zum deutschen Exportschlager. Przedstawiciel każdej grupy prezentuje przygotowany schemat oraz opowiada o historii drzewka.

  • Nauczyciel przedstawia przygotowane na bloku flipchart menu świąteczne. Pyta uczniów, które z potraw są im znane i serwowane w ich domu. Welche Speise kocht man/bäckt man in deinem Haus? Welche Speise hast du gegessen? Uczniowie odpowiadają kolejno na pytania.

  • Następnie nauczyciel prosi uczniów o zwrócenie uwagi na tytuł filmu, który będą oglądać i pyta: Womit assoziierst du Nürnberg? albo Mit welcher Speise assoziierst du Nürnberg? Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi.

  • Uczniowie oglądają film, a następnie wykonują ćwiczenia do multimedium – znajdują określone informacje na podstawie filmu, układają informacje w określonym porządku (Übung 1‑3 z części Film).

c) Faza podsumowująca

  • Nauczyciel organizuje metodę aktywizującą „skrzynkę pytań” – umieszcza w pudełku kartki z pytaniami dotyczącymi potraw świątecznych oraz choinki. Uczniowie podchodzą i losują karteczki, a następnie udzielają odpowiedzi. Metodę można wzbogacić o element rywalizacji – klasę podzielić na 2‑3 grupy, które będą otrzymywały punkty za poprawnie udzielone odpowiedzi. Pytania przygotowane przez nauczyciela: Aus welchem Jahrhundert stammt die erste Erwähnung eines Weihnachtsbaums? Womit wurde der Weihnachtsbaum von den Freiburger Bäckern geschmückt? Wo findet man den ersten Beleg dafür, dass man die Weihnachtsbäume zu Hause aufstellte? Womit werden die Weihnachtsbäume geschmückt? Was wird auf dem Weihnachtsmarkt in Nürnberg verkauft? Was ist das kulinarische Nürberger Aushängeschild? Woher kommt die Bezeichnung Lebkuchen? Welche Zutaten braucht man für die Lebkuchen? Worauf kann man Lebkuchen backen? Womit kann man die fertigen Lebkuchen bestreichen?

Praca domowa

Uczniowie piszą tekst na blogu, w jaki sposób spędzają czas Świąt Bożego Narodzenia lub przygotowują przepis na ulubioną potrawę świąteczną.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu

  • Przed lekcją: powtórzenie znanego słownictwa. Nauczyciel rozdaje uczniom listę pojęć używanych w przepisach kulinarnych np. Zucker zugeben, Backpapier auf das Backblech legen, Kuchen bestreichen, Wasser abkühlen, Kuchen backen,… Następnie nauczyciel wyświetla slajdy z odpowiednimi czynnościami. Uczniowie nazywają je na podstawie otrzymanej listy.

  • W trakcie lekcji: Uczniowie zostają podzieleni na grupy. Każda grupa otrzymuje ten sam przepis kulinarny, który zawiera luki (np. ilość składnika, składnik, czynność). Każda grupa uzupełnia przepis i odczytuje własną wersję. Uczniowie znajdują wersje najbardziej zbliżone do siebie.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa z danego zakresu. Uczniowie przygotowują w parach ilustrację w postaci pantomimy przygotowywania wybranej potrawy świątecznej. Może to być pantomima w wykonaniu jednego ucznia oraz narracja drugiego ucznia. Uczniowie mogą spróbować nagrać podobny film lub przedstawić w formie plakatu przepis kulinarny na wybraną potrawę.

Wykaz źródeł

  1. https://www.ndr.de/geschichte/chronologie/Wie-die-Tanne-zum-Weihnachtsbaum-wurde,weihnachtsbaum18.html

  2. https://www.planet-wissen.de/kultur/brauchtum/weihnachtsbraeuche/index.html

  3. https://www.badische-zeitung.de/erster-geschmueckter-weihnachtsbaum-stand-in-freiburg--131217936.html

  4. https://www.weser-kurier.de/bremen/ist-der-weihnachtsbaum-eine-bremer-erfindung-doc7e4f85qsg5i1dk2xp3do

  5. https://de.statista.com/statistik/daten/studie/948751/umfrage/umfrage-in-deutschland-zum-aufstellen-eines-weihnachtsbaumes/

Słownik