Dla nauczyciela

Autor: Ewa Orlewicz

Przedmiot: Filozofia

Temat: Sofistyka w Grecji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Pierwsze pytanie filozoficzne: co stanowi archē świata? Uczeń:
1) rozróżnia znaczenia słowa archē;
V. Filozofia Sokratesa jako początki filozofii człowieka i etyki. Uczeń:
3) definiuje terminy: psychē, aretē, daimonion jako kluczowe terminy filozofii Sokratesa;
4) dyskutuje na temat „dlaczego ludzie postępują źle?”, przedstawiając tezę intelektualizmu etycznego oraz argumenty za i przeciw niemu.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kultura logiczna.
8. Argumentacja: dyskusja a wymiana poglądów, parlamentarne i logiczne kryteria rzetelnej dyskusji, nieuczciwe chwyty w dyskusji. Uczeń:
3) wskazuje przykładowe chwyty erystyczne (ad vanitatem, ad verecundiam, ad ignorantiam, ad personam, ad populum) stosowane w nieuczciwej dyskusji i opisuje, na czym polega ich nieuczciwość.
III. Wybrane problemy filozofii.
6. Wybrane spory etyczne. Uczeń, definiując odpowiednie terminy i analizując argumenty, rekonstruuje następujące spory:
2) o naturę wartości lub powinności moralnych (relatywizm – absolutyzm lub uniwersalizm, subiektywizm – obiektywizm);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

  • pozna poglądy i metody szkoły sofistów;

  • przeanalizuje koncepcję subiektywizmu etycznego;

  • poda przykłady sytuacji, w których sprawna argumentacja może zostać użyta w obronie dobrej bądź złej sprawy.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Sofistyka w Grecji”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 2: Na podstawie audiobooka wyjaśnij, na czym polegało nowatorstwo sofistów z sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję wokół tematu lekcji, przedstawiając i uzasadniając swoje stanowisko. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną porządkującą ten etap pracy.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja TED”. Odczytanie polecenia do multimedium: Na podstawie wykładu wyjaśnij, jak starożytni Grecy pojmowali słowo „cnota”. Jak rozumiemy je dzisiaj? Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

  3. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat:Czy nauka sofistów przydałaby się w dzisiejszych demokratycznych państwach. Jakie mogłoby być jej ewentualne zastosowanie?

  4. Praca z drugim multimedium. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach zapoznali się z audiobookiem. Następnie pary wynotowują własne przykłady sytuacji, w których możemy mówić o podobnej postawie, jak ta omówiona w nagraniu. Ochotnicy prezentują rozwiązania na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

  2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Protagorasa z Abdery: Człowiek jest miarą wszystkiego: tego, co jest, że jest, i tego co nie jest, że nie jest

Materiały pomocnicze:

  • Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

  • Chmielewski A., Relatywizm protagorejski, „Nowa Krytyka” 1998/9, s. 5–30.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja TED” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Audiobook