Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: Skrzydła, pióra i lot

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz budowę skrzydeł ptaków.

• Rozpoznasz rodzaje ptasich piór i wykażesz różnice w ich budowie.

• Scharakteryzujesz różne rodzaje ptasiego lotu.

• Przedstawisz przystosowania ptaków do lotu.

• Wyjaśnisz, dlaczego niektóre gatunki ptaków nie potrafią latać.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• obserwacja;

• praca z filmem;

• mapa myśli;

• analiza grafiki interaktywnej.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale: film „Skrzydła, pióra i lot” oraz grafika interaktywna „Budowa skrzydeł pingwinów (Spheniscidae)”;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• duże arkusze szarego papieru;

• flamastry;

• dla każdej grupy: zestaw ptasich piór różnego rodzaju (lotki, sterówki, pióra puchowe i pokrywowe), lupy.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel, wprowadzając uczniów w temat lekcji, prezentuje różne rodzaje ptasich piór (lotki, sterówki, pióra puchowe i pokrywowe).

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Co sprawia, że niektóre ptaki potrafią latać, a inne nie?”. Wybrana osoba wszystkie odpowiedzi zapisuje na tablicy.

3. Nauczyciel informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i omawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla film pt. Skrzydła, pióra i lot. Po projekcji prosi uczniów, aby skonfrontowali swoje odpowiedzi zapisane na tablicy z informacjami przedstawionymi w filmie.

2. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół – na podstawie filmu oraz tekstu zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” – opracowuje inne zagadnienie:

   • grupa I – teorie na temat powstawania ptasich skrzydeł;

   • grupa II – budowa ptasich skrzydeł;

   • grupa III – budowa, rodzaje i funkcje ptasich piór;

   • grupa IV – specyfika ptasiego lotu.

   Po zakończeniu pracy przedstawiciele grup prezentują jej wyniki. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

3. Uczniowie pracują w tych samych zespołach. Otrzymują arkusze szarego papieru i flamastry. Zadaniem każdej grupy jest utworzenie mapy myśli przedstawiającej przystosowania ptaków do lotu przejawiające się w ich budowie anatomicznej i morfologicznej. Ta grupa, która wykona najlepszą mapę – tzn. najbardziej poprawną i zawierającą najwięcej informacji – wygrywa.

4. Grupy wywieszają swoje mapy myśli. Nauczyciel wspólnie z uczniami wyłania zwycięzców.

5. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną przedstawiającą budowę skrzydeł pingwinów. W parach wykonują polecenia od 1 do 3. Chętni uczniowie odczytują swoje odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel ocenia ich poprawność.

Faza podsumowująca:

1. Praca w grupach. Każdy zespół otrzymuje lupy i zestaw ptasich piór, na który składają się lotki, sterówki, pióra puchowe i pokrywowe. Uczniowie przeprowadzają obserwację makroskopową: nazywają poszczególne rodzaje piór i wykazują różnice w ich budowie; posługując się lupą, obserwują haczyki umieszczone na promykach i wyjaśniają ich funkcję. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów.

2. Chętni uczniowie podsumowują wiedzę zdobytą na zajęciach dotyczącą przystosowań ptaków do lotu.

Praca domowa:

Przygotuj prezentację multimedialną na temat przystosowań ptaków do lotu.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Nauczyciel może wykorzystać film pt. „Skrzydła, pióra i lot” na lekcji poświęconej ogólnej charakterystyce ptaków.