Dla nauczyciela

Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: Skrzydła, pióra i lot

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
X. Różnorodność zwierząt. Uczeń:
4) wymienia cechy pozwalające na rozróżnienie bezczaszkowców i kręgowców, a w ich obrębie krągłoustych, ryb, płazów, gadów, ssaków i ptaków; na podstawie tych cech identyfikuje organizm jako przedstawiciela jednej z tych grup.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Omówisz budowę skrzydeł ptaków.

  • Rozpoznasz rodzaje ptasich piór i wykażesz różnice w ich budowie.

  • Scharakteryzujesz różne rodzaje ptasiego lotu.

  • Przedstawisz przystosowania ptaków do lotu.

  • Wyjaśnisz, dlaczego niektóre gatunki ptaków nie potrafią latać.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • obserwacja;

  • praca z filmem;

  • mapa myśli;

  • analiza grafiki interaktywnej.

Formy pracy:

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale: film „Skrzydła, pióra i lot” oraz grafika interaktywna „Budowa skrzydeł pingwinów (Spheniscidae)”;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • duże arkusze szarego papieru;

  • flamastry;

  • dla każdej grupy: zestaw ptasich piór różnego rodzaju (lotki, sterówki, pióra puchowe i pokrywowe), lupy.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel, wprowadzając uczniów w temat lekcji, prezentuje różne rodzaje ptasich piór (lotki, sterówki, pióra puchowe i pokrywowe).

  2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Co sprawia, że niektóre ptaki potrafią latać, a inne nie?”. Wybrana osoba wszystkie odpowiedzi zapisuje na tablicy.

  3. Nauczyciel informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i omawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel wyświetla film pt. Skrzydła, pióra i lot. Po projekcji prosi uczniów, aby skonfrontowali swoje odpowiedzi zapisane na tablicy z informacjami przedstawionymi w filmie.

  2. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół – na podstawie filmu oraz tekstu zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” – opracowuje inne zagadnienie:

    • grupa I – teorie na temat powstawania ptasich skrzydeł;

    • grupa II – budowa ptasich skrzydeł;

    • grupa III – budowa, rodzaje i funkcje ptasich piór;

    • grupa IV – specyfika ptasiego lotu.

    Po zakończeniu pracy przedstawiciele grup prezentują jej wyniki. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

  3. Uczniowie pracują w tych samych zespołach. Otrzymują arkusze szarego papieru i flamastry. Zadaniem każdej grupy jest utworzenie mapy myśli przedstawiającej przystosowania ptaków do lotu przejawiające się w ich budowie anatomicznej i morfologicznej. Ta grupa, która wykona najlepszą mapę – tzn. najbardziej poprawną i zawierającą najwięcej informacji – wygrywa.

  4. Grupy wywieszają swoje mapy myśli. Nauczyciel wspólnie z uczniami wyłania zwycięzców.

  5. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną przedstawiającą budowę skrzydeł pingwinów. W parach wykonują polecenia od 1 do 3. Chętni uczniowie odczytują swoje odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel ocenia ich poprawność.

Faza podsumowująca:

  1. Praca w grupach. Każdy zespół otrzymuje lupy i zestaw ptasich piór, na który składają się lotki, sterówki, pióra puchowe i pokrywowe. Uczniowie przeprowadzają obserwację makroskopową: nazywają poszczególne rodzaje piór i wykazują różnice w ich budowie; posługując się lupą, obserwują haczyki umieszczone na promykach i wyjaśniają ich funkcję. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów.

  2. Chętni uczniowie podsumowują wiedzę zdobytą na zajęciach dotyczącą przystosowań ptaków do lotu.

Praca domowa:

Przygotuj prezentację multimedialną na temat przystosowań ptaków do lotu.

Materiały pomocnicze:

  • Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Nauczyciel może wykorzystać film pt. „Skrzydła, pióra i lot” na lekcji poświęconej ogólnej charakterystyce ptaków.

Grafika interaktywna