Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak chronić powietrze przed zanieczyszczeniami?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; wymienia działania (indywidualne/kompleksowe), jakie powinny być wprowadzane w celu ograniczania tych zjawisk; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania;

3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Zakres rozszerzony

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; wymienia działania (indywidualne/kompleksowe), jakie powinny być wprowadzane w celu ograniczania tych zjawisk; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania;

3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wymienia składniki powietrza i omawia jego właściwości;

  • wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczenia powietrza;

  • klasyfikuje zanieczyszczenia powietrza na gazowe, pyłowe, naturalne i antropogeniczne;

  • projektuje badania pozwalające identyfikować wybrane zanieczyszczenia powietrza;

  • sprawdza i interpretuje dane dotyczące jakości powietrza za pomocą narzędzi online;

  • wskazuje przykłady działań oraz dobre praktyki w zakresie poprawy jakości powietrza.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • metoda lekcji odwróconej;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • wirtualne laboratorium;

  • metaplan;

  • okienko informacyjne.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • rzutnik multimedialny.

Przed lekcją:

Metoda lekcji odwróconej: Uczniowie zapoznają się z treściami dotyczącymi zanieczyszczeń powietrza zawartymi w e‑materiale. Mogą również poszukać informacji w innych źródłach.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Eksperyment chemiczny – „Jak SO 2 wpływa na rośliny?”. Nauczyciel wyznacza ucznia do roli asystenta, który w jego obecności przeprowadzi eksperyment. Uczeń wybiera odpowiednie szkło, sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki chemiczne przygotowane na stole laboratoryjnym. Pozostali na forum klasy formułują hipotezę. Uczeń asystent wykonuje kolejno czynności podane w instrukcji (patrz materiały pomocnicze). Uczniowie obserwują zmiany podczas eksperymentu i wspólnie na forum całej klasy wyciągają wnioski .

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom: Jakie znasz substancje zanieczyszczające powietrze?

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

  4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

  1. Jak powstają zanieczyszczenia powietrza? – doświadczenie 1 w wirtualnym laboratorium. Praca indywidualna uczniów z materiałem interaktywnym.

  2. Metaplan. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru A1/A2, mazaki. Ich zadaniem jest rozwiązanie problemu: Jak chronić powietrze przed zanieczyszczeniami? Nauczyciel wyjaśnia zasady pracy daną metodą. Uczniowie analizują problem w odniesieniu do pytań: Jak jest? Jak być powinno? Dlaczego nie jest tak, jak być powinno? i wyciągają na koniec wnioski. Uczniowie mogą korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy.

  3. Nauczyciel zadaje uczniom pytania do dyskusji:

  • Jak wyszukiwać informacje o bieżącym stanie czystości powietrza w Polsce i jak je interpretować? Można skorzystać z linku: (https://ziemianarozdrozu.pl/encyklopedia/kategoria/26/zmiany-klimatu-zjawiska)

  • Jakie działania są podejmowane w celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza?

  • Co ja mogę zrobić?

  1. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu..

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może zostać wykorzystane podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A1/A2, mazaki.

  2. Doświadczenie chemiczne: „Jak SO 2 wpływa na rośliny?”

Sprzęt i szkło laboratoryjne: dwie kolby stożkowe z korkami, szkiełko zegarkowe. łyżeczka do spalań, palnik.

Odczynniki chemiczne: siarka w postaci pyłu, papierek uniwersalny, świeże gałązki sosny z zielonymi igłami, mogą być inne liście lub płatki kwiatów.

Instrukcja  wykonania:

  • Czynności wykonuj pod dygestorium.

  • W kolbach stożkowych umieść po jednej gałązce sosny oraz zwilżony papierek uniwersalny.

  • Na metalowej łyżeczce do spalań umieść pyl siarkowy, po czym umieść ją w płomieniu palnika. Po stopieniu siarki i zauważeniu niebieskiego płomienia przenieś łyżeczkę do kolby 2 i przykryj korkiem/ lub szkiełkiem zegarkowym.

  • Pozostaw na kilka minut.

  • Obserwuj zachodzące zmiany w kolbie 1 i 2.

  1. Karta charakterystyki substancji chemicznej.

Sprawdź się