Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Filozofowie starożytni skupiający się na ontologii
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Zapoznasz się z różnymi starożytnymi modelami objaśnienia, czym jest świat i w jaki sposób powstaje.
Zrozumiesz motywy poszukiwania pierwszej przyczyny przez jońskich filozofów przyrody.
Dowiesz się, czym jest ontologia jako jedna z dyscyplin w obrębie filozofii.
Cele operacyjne. Uczeń:
relacjonuje różne starożytne modele objaśnienia, czym jest świat i w jaki sposób powstaje;
prezentuje motywy poszukiwania pierwszej przyczyny przez jońskich filozofów przyrody;
wyjaśnia, czym jest ontologia jako jedna z dyscyplin w obrębie filozofii.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
burza mózgów;
praca z multimedium;
praca z tekstem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów, żeby poszukali w dowolnych źródłach informacji na temat różnych teorii powstania świata.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.
Burza mózgów. Prowadzący prosi uczniów, żeby zaprezentowali wyniki swoich poszukiwań w ramach przygotowania do lekcji. Wszystkie teorie dotyczące powstania świata zapisywane są na tablicy. Na tym etapie nie ma weryfikacji ani porządkowania propozycji uczniów.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną porządkującą ten etap pracy. Prowadzący prosi uczniów, żeby porównali swoje notatki z informacjami zapisanymi na tablicy. Następnie wspólnie z uczniami porządkuje informacje i wpisuje je na mapę myśli.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Animacja”. Odczytanie polecenia do multimedium: Zapoznaj się z animacją prezentującą, jak zagadnienie istnienia świata wyrażali różni filozofowie w starożytności. Zastanów się, czy pomiędzy poszczególnymi rozważaniami filozofów, poświęconymi zagadnieniu tego, co istnieje i w jaki sposób istnieje, można wskazać elementy wspólne. Swoje przemyślenia zapisz w postaci krótkiej notatki. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.
Po obejrzeniu animacji nauczyciel wyznacza ucznia, który ma za zadanie uzupełnić informacje zamieszczone na mapie myśli o treści pochodzące z filmu. W tym zadaniu pomaga mu cały zespół klasowy, podając swoje propozycje.
Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Po wykonaniu ćwiczeń uczniowie wspólnie przyglądają się mapie myśli znajdującej się na tablicy i decydują, czy należy ją jeszcze uzupełnić.
Faza podsumowująca:
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.
Praca domowa:
Wybierz jeden tekst kultury (np. obraz, powieść, film, komiks, grę), w którym jest mowa o tym, jak powstał świat lub człowiek. Przygotuj na ten temat 5‑slajdową prezentację multimedialną.
Materiały pomocnicze:
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.
Bryson B., Krótka historia prawie wszystkiego, tłum. J. Bieroń, Poznań 2020.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą obejrzeć multimedium jako wprowadzenie w temat lekcji.