Autor: Joanna Oparek

Przedmiot: Język polski

Temat: Wpływ Waltera Scotta na kształtowanie się polskiej powieści poetyckiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • określi cechy gatunkowe powieści poetyckiej;

  • przeanalizuje wpływ utworów Waltera Scotta na kształtowanie się polskiej powieści poetyckiej;

  • porówna wpływ poezji Scotta i Byrona na polskich twórców;

  • wyjaśni, jaka była wizja historii Waltera Scotta i jak wpływała na typy jego bohaterów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • e‑podręcznik;

  • tablica interaktywna lub rzutnik;

  • komputery z dostępem do internetu dla uczniów.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat początków romantyzmu w Polsce. Wskazuje również na znaczenie tradycji ludowych, folkloru, baśni i podań w kształtowaniu się romantycznej poetyki.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej rozmowy. Wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel może zbadać wiedzę uczniów na temat polskiej powieści poetyckiej i podkreślić rolę inspiracji płynących z utworów Scotta oraz Byrona.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel może zaproponować uczniom stworzenie schematu obrazującego cechy gatunkowe powieści poetyckiej oraz zapisanie na tablicy cech powieści poetyckiej, które wywodzą się z wizji Scotta i tych, które odnoszą się do wizji Byrona

  3. Uczniowie zapoznają się z treścią audiobooka, następnie wykonują polecenia 1 i 2 odnoszące się do dwóch części materiału audio. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje.

  4. Nauczyciel może rozwinąć temat Scottowskiego historyzmu, podkreślając, że poematy Scotta ukazują, w jaki sposób historia determinuje życie jednostki – charakterystyczny przykład stanowi Pani jeziora.

  5. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1–3. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Ćwiczenie 4 może przybrać formę dyskusji moderowanej.

  6. Uczniowie wykonują ćwiczenia 5–7. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje.

  7. Ćwiczenie 8 może być wykonane wspólnie – zauważone przez uczniów motywy zostają zapisane na tablicy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o przedstawienie charakterystyki powieści poetyckiej Scotta.

  2. Inna chętna osoba podsumowuje wpływ Scotta na rozwój polskiej powieści poetyckiej. Inni uczniowie uzupełniają jego wypowiedź.

  3. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

  4. Na zakończenie nauczyciel może krótko omówić słynne powieści historyczne Scotta.

Praca domowa:

  1. Napisz wypracowanie na temat: Bohaterowie powieści poetyckich Scotta i Byrona – wiara w historię kontra przekonanie o romantycznej niepewności egzystencji.

Materiały pomocnicze:

  • Janina Lasecka, Ocalenie i negacja: epika poetycka Waltera Scotta i Georgea Gordona Byrona, „Prace Polonistyczne Studies in Polish Literature” 1983, nr 39.

  • https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1506519,Walter‑Scott‑ojciec‑powiesci‑historycznej

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.